![](https://mmo.aiircdn.com/61/6509b7cd245cc.jpg)
Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 30oo Mean Fouyir 2024
Ta'n Shirveishagh Tashtee, yn Fer-lhee Alex Allinson, gra nagh vod yn Ellan tannaghtyn lesh ceau rour argid. T'eh er chee clou coontyssyn y raiee dy hoilshaghey magh argid stiagh magh y Reiltys. Ta £13.8 billioon punt ec Reiltys Vannin ayns tashtaghyn dy argid freillt, agh cha nel entreilys agh da £600 millioon jeh'n argid shen. T'eh gra dy bee rour argid ceaut ec kuse dy Rheynnyn, lesh faaishnys hannah dy bee £16.8 millioon punt erskyn y chlaare argidoil echey ceaut ec Kiarail Vannin.
Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy vel shen yn aght, lesh kuse jeh ny towseyn mooarey shoh ceaut rour liorish ny Rheynnyn mooarey gollrish Slaynt as yn Ynsagh as yn Rheynn Bun-troggalys, dy vel ad bentyn da ceau argid vees cheet stiagh, as shen foast goll er, as dy vod ad cheet dy yannoo seose baggyrt er ny tashtaghyn ain jeh argid freillt tannaghtyn ayn. T'eh gra dy vel shen yn oyr dy vel ad jeeaghyn er feer trome dy jarroo, dy chur barrant er dy vel claare argidoil ain son y phlan argidoil 'sy traa meanagh, agh claare argidoil son y traa ry heet neesht.
---oooOooo---
Ta'n Tashtey er choardail rish cur er bun tashtey noa dy £250,000 dy ve ceaut ec Boayrd Schleiyn Ellan Vannin, dy chooney dy chur er shaleeyn goll ny s'tappee dy yannoo shickyr dy vel obbreeyn 'syn Ellan aarloo son y traa ry heet.
Va strateish rish three blein er schleiyn coardit ec olteynyn Tinvaal Mee Voaldyn. Ass yn tashtey bee argid currit son shaleeyn nagh vel cosney veg ass claareyn argidoil elley y Reiltys. Ta Caairlagh y Voayrd Schleiyn, Peter Reid, gra dy bee'n tashtey cur brod son immeeaght as cur er shaleeyn ve livreit ny s'tappee dy ghooney y varney eddyr ablidyn ny obbreeyn as ny schleiyn femoil. T'eh gra dy vel y bree shoh cur trimmid er yn aght ta'n boayrd currit da cur-rish y doolane bentyn da schleiyn ec obbreeyn, as jannoo shickyr dy vel ny obbreeyn abyl dy chooilleeney femeyn ec failleyderyn chammah's nish as 'sy traa ry heet.
Ta dean y Reiltys dy chroo as dy chur faill da 5,000 startey noa liorish 2032.
---oooOooo---
Ta Kiarail Vannin jannoo ny sloo yn towse dy obbraidyn reiht vees goll er jannoo echey ayns eab dy yannoo ny sinshley yn argid ceaut echey erskyn y chlaare argidoil, as myr cheayll shin hannah, t'ad jannoo faaishnys jeh ceau rour liorish £16.8 millioon 'sy vlein argidoil shoh. Agh liorish jannoo er mean kiare obbraid as feed 'sy chiaghtin ayns ny shey meeaghyn jerrinagh jeh'n vlein argidoil shoh, shaghey ny jeih obbraidyn as feed t'er ve jeant echey er mean 'sy chiaghtin, t'eh treishteil dy spaaraail £220,000.
Ta Kiarail Vannin er n'yeeaghyn dy scryssey magh obbraidyn cadjin, 'sy cherroo cleash, stroin as scoarnagh as gynaec-oaylleeagh er yn oyr dy vel ny ardyn shoh as ta ny rollaghyn faarkee s'girrey oc.
Cur freggyrt da feysht scruit Tinvaal liorish Oltey yn Chiare as Feed son Connaghyn, Julie Edge, ta'n Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay, as Oltey yn Chiare as Feed son Rhumsaa, Lawrie Hooper, er veeraghey nagh jig caghlaa erbee 'syn earroo dy obbraidyn egin ny dy obbraidyn cochianglt rish y changhyr ass jannoo ny sloo obbraidyn elley.
---oooOooo---
Ta daa Oltey yn Chiare as Feed, yn Oltey son Doolish Veanagh, Chris Thomas, as yn Oltey son Garff, Andrew Smith, cur eam son oltey Tinvaal dy ve pointit dy chur geill da ny vees goll er jannoo liorish boayrd Kiarail Vannin.
Ta Mnr Thomas er naarlaghey treealtys as kiare ayrn jeh dy chur roish soie Jerrey Fouyir Tinvaal. By vie lesh dy jean Coonceil ny Shirveishee –
• aa-chummey yn aght ta faill currit dauesyn ny fir lhee phrofeshoonagh dy yannoo shickyr dy vel kiarail slaynt dy kinjagh cheet dy ve ny share;
• jannoo shickyr dy vel dy chooilley oltey sheckteragh Kiarail Vannin pointit rere Slattys Barrantys Shirveishyn y Theay 2015;
• enmyssey oltey Tinvaal dy chur geill da ny vees goll er jannoo liorish boayrd Kiarail Vannin, dy ve reiht liorish olteynyn Tinvaal ayns soie Mee Houney Tinvaal; as
• dy chur-roish bun-eieyn son draghtey billey dy lhiasaghey ny dy heet stiagh ayns ynnyd jeh'n clattys t'ayn nish, dy yannoo baghtal yn aght ta Kiarail Vannin goll er gurneil, as dy hoilshaghey magh yn aght ta curmyn rheynnit er yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay as Kiarail Vannin, dy resooney magh y billey shen ayns soie Jerrey Geuree 2025 Tinvaal.
Nee Mnr Smith niartaghey treealtys Mnr Thomas. Ta Mnr Thomas gra, choud's v'eh gobbraghey cooidjagh rish Mnr Smith 'sy tourey, as eer roish shen, dy vel ad er n'gheddyn magh nagh vel cochianglys ro vie eddyr sleih gollrish Sheshaght Lheiys Ellan Vannin as lught-reiree Kiarail Vannin. T'eh gra dy vel shin ooilley geearree shirveish chiarail claynt share, dy vel feme er chyndaa mygeayrt Kiarail Vannin, dy vel feme er chyndaa mygeayrt yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay, as dy vel y treealtys echey Jerrey Fouyir dy chooilleeney shen.
Ta Mnr Thomas gra dy vel yn leigh cur lhiettrimmys er oltey Tinvaal ve oltey boayrd Kiarail Vannin, as er-lesh dy beagh eie mie eh nagh vel yn Shirveishagh Slaynt currit ayns ynnyd as ta feme er dy kinjagh loayrt er ard, dy voodaghey, dy chur beeal mooar da ny ta Kiarail Vannin ginsh da, as dy vel feme er loayreyder ayns rieughid veih'n voayrd hene; politickeyr er veagh feyshtyn ry chur, as dy ve chaghter ass-lieh Kiarail Vannin cheusthie jeh Tinvaal.
Ta Mnr Smith gra dy vel eh feer wooiagh dy niartaghey treealtys shoh Mnr Thomas. T'eh gra dy daink y chooish shoh, as er-lesh dy row eh ayns resooney magh y billey er cooney lesh geddyn baase, as va coloayrtyssyn foddey ny smoo co-vestit rish Sheshaght Lheiys Ellan Vannin, rish ny fir lhee ry shaghey, rish fir chlinicoil as rish boandyryn, etc., as dy row enn ayns shen dy row jeh-chiangley eddyr ny keirdyn shen as boayrd Kiarail Vannin.
Ta Mnr Smith gra, myr eiyrtys jeh shen, ayns coloayrtyssyn rish Mnr Thomas, haink eh magh dy row eshyn jeh'n varel cheddin, myr shoh dy row ad smooinaghtyn dy beagh ny share eh cur cooidjagh eieyn, daa chione ve ny share na nane, as nish dy vel ad jeeaghyn dy obbraghey er shoh cooidjagh, dy yeeaghyn er yn aght ta boayrd Kiarail Vannin gobbraghey, as yn aght share dy hareaghey reddyn, as dy hareaghey reddyn son yn ashoon.
Bentyn da pointeil olteynyn boayrd Kiarail Vannin rere Slattys Barrantys Shirveishyn y Theay 2015, ta Mnr Thomas gra dy vel soilsheenyn mychione three ynnydyn sheckteragh ec y traa t'ayn, as dy row ny ynnydyn shen soilshit magh myr conaantyn er-lheh cheumooie jeh creatlagh Barrantys Shirveishyn y Theay. T'eh gra dy vel yn leigh cur kied da boayrd Kiarail Vannin dy phointeil olteynyn sheckteragh da'n voayrd, as dy vel adsyn ny cooishyn t'er er chur er y voayrd, as dy vel eh jeeaghyn roish dy mooar da'n Reiltys cur freggyrt, as da olteynyn onnoroil as caa daue cur stiagh 'sy resooney magh, er yn oyr dy nee scanshoil eh dy vel ad feddyn magh coardail er shoh.
fer jeh ny buird smoo foshlit as s'baghtal va rieau ayn ayns traaghyn jeieanagh ayns Ellan Vannin. T'eh gra dy vel doilleeidyn feer dowin ayn, as er lheh bentyn da'n theay ve booiagh lesh yn aght ta'n coarys dy chiarail claynt cur-rish ad. T'eh gra myr shoh dy vel feme er jannoo red ennagh bentyn da'n ghurneil as yn aght t'eh gobbraghey, as dy vel shen bun y treealtys shoh.
Ta Mnr Smith coardail rish Mnr Thomas, nagh vel eh maynrey mychione yn aght ta'n sleih shoh er nyn bointeil da boayrd Kiarail Vannin, er yn oyr dy vel eh smooinaghtyn dy vel eh ny smessey na lhisagh eh y ve.
Ta Mnr Thomas gra dy vel sleih gollrish olteynyn boayrd Kiarail Vannin er ve pointit trooid oardagh pointeil theayagh rish bleeantyn, agh dy vel Kiarail Vannin neu-chasley rish shen. T'eh cheet er sleih gollrish Bun-shirveishyn Vannin as yn Oik Postagh as yn Oik Dellal Cairagh, lesh politickeyryn ve ayns shen er y voayrd rish bleeantyn as rish jeihyn dy vleeantyn. T'eh gra nagh vel Kiarail Vannin gollrish shen.
Ta Mnr Thomas gra dy vel eshyn, marish Mnr Smith, er chur sheese three cooish vooar : pointeil politickeyr Mee Houney; as eisht fogrey mychione yn aght foddee reddyn ve jeant ny share; as eisht dy vel eh er vriaght jeh'n Reiltys dy heet back lesh treealtyssyn son caghlaa 'sy clattys dy moghey 'sy vlein shoh cheet.
Fakin dy row Kiarail Vannin currit er bun dy scarrey y coarys slaynt veih cooishyn politickagh, va'n feysht currit er Mnr Thomas nagh jinnagh shoh cur eh back gys yn aght myr v'eh. Ta Mnr Thomas gra dy vel kiarail claynt ny cooish pholitickagh feer vooar. T'eh gra dy vel Mnr Smith er n'ghra rish reesht as reesht 'sy tourey dy vel ny vees taghyrt lesh Kiarail Vannin jannoo er dy chooilley ayrn y hirveish theayagh er yn oyr dy vel eh jiole stiagh ooilley ny couyryn, as dy vel shen t'ad cur eab er goaill ayns laue lesh y treealtys shoh.
Ta Mnr Smith gra dy vel sym rour feer vooar ceaut ec Kiarail Vannin, nagh vel follit, as dy vel feme er cur enn er dy vel builley ass shen er dy chooilley Rheynn, as dy vel eh nish er dy chooilley Rheynn elley dy spaarail argid dy chur argid son shen, myr shoh s'cummey cre'n shirveish foddee dy vel sleih geearree, myr cummaltagh yn Ellan, dy vel builley er shen ass un Rheynn mooar.
---oooOooo---
Ta ny shlee na 815 peiagh er ve currit da Shirveish Claynt Inchynagh Paitchyn as Sleih Aegey neayr's toshiaght ny bleeaney 2024. Ta data veih Kiarail Vannin soilshaghey magh dy row yn chooid smoo cochianglt rish imnea mychione slaynt inchynagh. Va bunnys 4,000 dy leih currit da'n chirveish son yn oyr shoh eddyr 2019 as Mee Luanistyn 2024. Va 123 cooish son goll er sessal, lesh coontey jeh kiare jeu myr sessyn cheet stiagh er creoighys.
Va ny fysseree clouit myr freggyrt da aghin rere seyrsnys fysseree.
---oooOooo---
Ta'n Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay gra nagh vel ablid echey ec y traa t'ayn dy chur bree da cassan plannit bentyn da cur enn er keintys ny dooghys. Ny s'moghey 'sy vee shoh dinsh y cho-voodeeys trans-cheintyssagh da Kiarail Vannin dy row keeayll chionnit jiooldagh ry gheddyn oc tra t'ad cur eab er geddyn entreilys da kiarail bentyn da feeraghey keintys. Haink shoh lurg creear harrish 10 shiaghtin.
Ta shirveishyn keintys son yn Ellan er nyn gooilleeney ec y traa t'ayn liorish fir oayllee ayns Sostyn.
Ta'n Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay gra, choud's dy vel eh toiggal y scansh jeh cassan baghtal entreilagh ve ayn, t'eh gra, lesh caghlaaghyn reesht as reesht gys polaseeyn 'sy Reeriaght Unnaneysit, nagh row eh abyl dy reaghey conaant son shirveish choardit.
Ta sleih treishteil dy bee kione currit er aa-scrutaght liorish Shirveish Claynt Ashoonagh Hostyn ayns Lheelannyn er Enn Keintys son fir aasit, Mee Vayrt 'sy vlein shoh cheet, as derrey yn traa nee Kiarail Vannin tannaghtyn lesh cummal rolley faarkee son sleih dy ve currit son yn chirveish. Eddyr yn daa hraa neesht, ta cassanyn kiarail shallidagh goll er chebbal liorish Kiarail Vannin da sleih aasit as da paitchyn. Shegin da peiagh ennagh ta geearree entreilys da ny couyryn shoh loayrt rish yn er lhee cadjin echey.
Ta'n Rheynn gra dy vel eh toiggal wheesh as ta shoh oyr son sleih ta fuirraghtyn er entreilys da'n chassan dy ve tarmestit, as dy vel eh cur booise daue son yn oddey-hurranse oc choud's nish.
---oooOooo---
Ayns freggyrt da feysht scruit Tinvaal ec Oltey yn Chiare as Feed son Connaghyn, Julie Edge, mychione keesh cheet stiagh er yn Shirveishagh Tashtee, yn Fer-lhee Allinson, ta'n Fer-lhee Allinson gra, tra nagh vel tackeyder ceau keesh cheet stiagh liorish y date reaghit, dy vel cooinaghtane currit da as lurg shen ta aggyrt jerrinagh currit da. Mannagh vel eeckys ry gheddyn ta'n chooish currit da Fwirran Aa-chosney Lhiastynys. T'eh gra dy jean yn fwirran shoh cur eab er geddyn cordail er aght feayslee cairagh vees ry ordrail ec y tackeyder dy aa-eeck y lhiastnys shen. T'eh gra, ayns earroo beg dy chooishyn, mannagh vel caa dy reaghey cordail, dy vel y fwirran cur barrant da'n Toshiaght Joarey.
Ta'n Ard Shirveishagh, Alfred Cannan, gra dy vel eh cur barrant er dy vel eabyn share goll er jannoo dy chosney argid nagh row eeckit foast myr keesh cheet stiagh. Ec y traa t'ayn ta £18 millioon dy lhiastynys da'n Tashtey. Ny yeih dy vel yn chooid smoo jeh shen bentyn da'n vlein argidoil va goll, 2023-24, ec jerrey y vlein argidoil va foast £8.2 millioon va foast gyn eeck rish ny sodjey na blein.
Agh ta Mnr Cannan gra dy nee scanshoil eh dy yeeaghyn er yn towse fo lhiastynys rere yn cho-heks jeh cheet stiagh y Reiltys ooilley cooidjagh. T'eh gra, fakin dy vel £1.2 billioon dy argid roie cheet stiagh as mysh £250 millioon dy cheesh argid cheet stiagh, t'eh gra dy nee sym scanshoil eh, as dy vel eh scanshoil dy vel shin dy bollagh cosney dy chooilley phing ta ry lhiastyn rere yn leigh.
---oooOooo---
Ta'n costys son lhongey scoill er vishaghey liorish 15p veih £2.40 gys £2.55. Ta'n Shirveishagh Ynsee, Spoyrt as Cultoor, as Oltey yn Chiare as Feed son Garff, Daphne Caine, gra dy vel ee toiggal nagh jean paarantyn oltaghey y bishaghey, agh t'ee gra, eer ec y phrios no, nagh vel shen freggyrtagh da'n chostys jeh cur bee. Ta'n Rheynn gra dy vel eh costal er mean £4.54 dy chur lhongey cheh da paitchey ayns ny 31 vunscoill ta chebbal lhongey scoill cheh.
Cha nel veg caghlaait er son paitchyn ta reihalagh son lhongaghyn scoill nastee.
---oooOooo---
Foddee dy bee feme er caghlaa claare hraa ny barroosyn mannagh vel veg jeant dy eaysley cront er coontey gennid dy immanee. Ta boirey er ve ayn rish kuse dy hiaghteeyn, lesh feme er immanee ve arryltagh dy obbraghey rish ooryn erskyn y laa cadjin oc, lesh 10% dy startaghyn follym as chingys cheet er paart dy immanee elley.
Ta fer toshee ny shirveishyn barroose, Ian Bates, gra dy vel yn aght ta reddyn reaghit ec y traa t'ayn jannoo feer doillee eh son Bus Vannin 'sy stayd echey dy yannoo ny sloo shirveishyn gyn builley cheet er fir elley, as nagh vel shen stayd aashagh son Bus Vannin dy ve ayn. T'eh gra, my vees y stayd tannaghtyn ayn lesh gennid dy olteynyn y wirran, dy bee feme er sur-smooinaghtyn er, agh ec y traa t'ayn she reaghys eh nagh vel orroo jannoo.
Ta feme er immanee noa goll er traenal rish shey shiaghteeyn roish my vees ad aarloo dy ghoaill ayrn ayns shirveishyn. Ta Mnr Bates gra dy jean eh tannaghtyn lesh yn oardagh shen dy chur faill da tooilley immanee, agh t'eh gra, dy ve oney, nagh vel eh fakin y stayd shareaghey dy mooar rish y chegeesh shoh cheet, agh dy vel ad currit dy yannoo shickyr dy vel fys ec y theay er y stayd t'ayn dagh laa.
---oooOooo---
Ta'n Shirveishagh Gastid Dellal, Tim Johnstone, gra dy vel dy chooilley pheiagh geearree fakin plan vees ry chummal seose son y traa sodjey bentyn da spoyrt carbid, as t'eh gra dy vel Grand Prix Vannin jannoo seose dy mooar ayrn jeh shen. T'eh gra dy vel ad maynrey dy obbraghey rish Club Roar Bree Vannin as yn Unnaneys Auto Roar. T'eh gra dy row chaglymyn oc roish nish, roish y Ghrand Prix, as dy vel kuse dy haglymyn er ve ayn neayr's shen, as son shickyrys dy vel yn Rheynn maynrey dy hoie sheese maroo as loayrt mychione y traa ry heet, mychione kuse jeh ny doolaneyn, as cur enn er dy vel yn sorch shoh dy haghyrt nish strepey ayns buill elley; dy nee doolane eh; dy vel costyssyn cochianglt rish. T'eh gra, myr shoh, dy vel ad geearree jannoo shickyr dy vod eh gobbraghey son y traa ry heet, as dy vel ad maynrey dy hoie sheese maroo as dy chooney raad t'ad abyl.
Ta Ard Oaseir yn Rheynn Gastid Dellal, Mark Lewin, gra dy vel ymmodee barelyn cheet back, ymmodee ennaghtyn, mooarane cremmey, as dy vel eshyn feer jeean dy chur trimmid er, as dy chur gys ny va'n Shirveishagh dy ghra, dy vel ymmodee reaghyssyn jeant liorish caghlaaghyn ayrn jeh sheshaghtyn ta jeant son ny oyryn share, as palchey crampys 'sy chooylrey jeh, as foddee dy vel eh doillee ny keayrtyn dy hoiggal veih'n cheu mooie.
Ta Mnr Lewin gra dy vel fys echey dy vel dy chooilley pharteays currit dy jarroo dy ghoaill ayns laue paart jeh ny barelyn t'er jeet back as dy gholl back as dy yeeaghyn er ny foddee ve jeant dy chur eab er ve freggyrtagh da shen, agh dy vel eh feer chramp, as dy vel ymmodee reddyn dy smooinaghtyn er, agh dy vel eh geearree cur trimmid er dy vel fys echey er dy vel mian ayn dy feer dy eaishtagh, dy yeeaghyn er as dy gheddyn magh.
Ta Mnr Lewin gra dy vel reddyn er-lheh as foddee ad caghlaa, agh cur cooinaghtyn er nagh vel shoh er chor erbee taghyrt y Rheynn, nagh vel shoh taghyrt yn Reiltys, agh dy vel ad jannoo seose parteays rieugh rish, as dy vel ad ny pharteays vees cummal seose eh ayns shen, as dy jean ad ny vees ry yannoo oc dy chur eab er jannoo shickyr, myr dooyrt yn Shirveishagh, dy vel ad nyn daghyrtyn speeideilagh son ymmodee bleeantyn ry heet.
---oooOooo---
Ta'n Ard Shirveishagh, Mnr Cannan, gra nagh vel yn Reiltys dy jioinagh cur lhiettrimmys er yeearree dy chaghlaa kied ec yn cholught Crogga dy ghoaill toshiaght er tarrarey chibbyr phrowallagh son gass roish my vees towshan seismagh 3 towshanagh.
Y vee shoh chaie dooyrt yn Rheynn Bun-troggalys dy row eh foast sessal y yeearree lurg da coardail rish sheeyney magh yn chied rish three meeaghyn. Ta Mnr Cannan gra dy bee briwnys jeant er dy leah. T'eh gra dy vel ymmodee reillyn cochianglt rish lheid y chied, myr yinnagh sleih jerkal rish, as feme ec dy chooilley pheiagh er jannoo shickyr dy vel ny plannyn t'er ve jeant aarloo freggyrtagh da ooilley ny stundayrtyn cooie t'ayn, as feme er gurneil kiart ve ayn, as 'sy chooish er-lheh shoh dy vel feme er y chordail kiart, chammah's eddyr yn Reiltys agh neesht eddyr Crogga as Ørsted, ta shirrey neesht dy lhiassaghey gowaltys geayee ayns as mygeayrt yn ynnyd cummyssagh son tarrarey son y ghass.
Ta Mnr Cannan gra dy vel yn daa oardagh barganey goll er. T'eh gra dy bee bleeantyn ceaut, my vees eh coardit chammah's dy ve abyl dy harrarey chibbyr phrowallagh as neesht dy lhiassaghey chibbyryn gass erbee 'sy traa ry heet. T'eh gra, ny foddee eh ginsh da sleih, chammah's lesh Ørsted as lesh Crogga, dy vel barganeaghyn kiart goll er cooilleeney.
Ta Mnr Cannan gra dy vod sleih fakin dy baghtal yn caslys cheerey jeh'n raad ta Ørsted goll, as er-lesh dy vel cooish vees ny sassey dy hoiggal, agh dy vel barrant dy liooar echey er, dy bee fys ain ayns mee ny ghaa shoh cheet vel, ny dyn, y treealtys son y chibbyr phrowallagh dy ve coardit ec y Reiltys ny dyn.
---oooOooo---
Ta'n Ving Cur Kied da Arraghey Raaidey gra dy vel ee shirrey coyrle veih fir-oayllee bentyn da'n Rheynn Bun-troggalys geddyn rey rish y choorse barroose earroo 28 gys Cregneash as y Cheyllys. Va'n Ving skedjalit dy heet cooidjagh as dy loayrt mychione y chooish 'sy vee shoh, agh ren olteynyn reaghey dy chur shaghey y chaglym dy hur-smooinaghtyn er yeearree dy chaghlaa yn shirveish, va coardit ny s'moghey 'sy vlein shoh.
Va'n coorse barroose cur caa da troailtee dy gholl eddyr Purt Chiarn as y Cheyllys, via Cregneash, ec ny king hiaghtin as tra va laghyn seyrey theayagh ayn eddyr Mee Voaldyn as toshiaght imbagh ny scoillyn 'syn ouyr.
Ta'n Ving er ninsh da Radio Vannin dy vel eh goaill rish dy vel parteays ec y theay ayns yeearree yn Rheynn Bun-troggalys dy gheddyn rey rish y choorse. T'ee gra dy vie lhee jannoo ny s'baghtal dy row yeearree s'moghey dy chaghlaa yn Shirveish 28 coardit ny s'moghey 'sy vlein shoh, agh dy beagh yn shirveish goll 'syn aght plannit 'sy tourey shoh.
Ta'n Ving gra dy vel yeearree Bus Vannin er chur-lesh shiartanse dy chooishyn leighoil as dy vel y Ving gennaghtyn femoil eh dy hirrey coyrle veih fir oayllee roish my vees briwnys jeant. T'ee gra, myr eiyrtys jeh shen, dy row yn ving er chur shaghey y chaglym oc y vee shoh dy hur-smooinaghtyn er y yeearree as dy chur traa dy liooar dy yeeaghyn er y choyrle shoh.
Ta'n Ving shirrey leshtal son y chumrail vees goll er as dy vel ee shickyraghey dy chooilley pharteays dy bee slane sur-smooinaghtyn er y choyrle leighoil as er barelyn elley cho leah's vees possible.
---oooOooo---
Ta'n Rheynn Bun-troggalys er chur gialdyn dy heet back lesh treealtyssyn noa mychione skeim mastey mayll, myr t'ad gra rish, s yn dean jeh dy chur caa da tannyssyn choud's ta thie oc er mayl dy spaarail argid ec y traa cheddin dy yannoo seose yeearlys dy chionnaghey thie er nyn son hene.
Ren yn Shirveishagh Bun-troggalys, as Oltey yn Chiare as Feed son Glionfaba as Purt ny Hinshey, Tim Crookall, fograghey magh da'n Chiare as Feed Jerrey Souree dy row eh er chur kione er y skeim. T'eh gra nagh row yn chooid smoo dy leih abyl dy spaarail argid dy liooar dy yannoo seose yn yeearlys jeh queig per cent er eer thie beg er nyn son, chammah's ny costyssyn leighoil cochianglt rish, ayns ny queig bleeantyn va'n skeim goll. Jeh 49 fer hug stiagh yeearree ayns ny queig bleeaney va'n skeim goll, cha ren agh three jeu spaarail argid dy liooar dy ve ny yeearlys as dy eeck ny costyssyn leighoil dy chionnaghey thie.
Ta Caairlagh y Voayrd son Thieys as ny Co-voodeeyssyn, David Ashford, gra dy vel feme er yn Reiltys feddyn magh cre'n fa nagh row sleih jannoo ymmyd jeh'n skeim mastey mayll. T'eh gra dy vel feme er jeeaghyn er y skeim reesht. T'eh gra dy row eh jeeaghyn nagh row sleih abyl dy yannoo tashtey son yn yeearlys femoil dy ve abyl dy gholl rhymboo lurg shen. T'eh gra myr shoh dy vel feme er feddyn magh ny oyryn beggey er yn oyr dy vel eh jeeaghyn dy vel skeimyn jeh'n lheid cheddin gobbraghey ayns lughtyn-reill elley, myr shoh dy vel feme er geddyn magh yn oyr nagh row skeim as caglieeyn er – as dy row eh caglieeit dy mooar – jeeaghyn dy obbraghey ayns shoh, as vel veg ry yannoo ain as dy row lheid y skeim ain reesht, ayns aght elley dy chur er y skeim gobbraghey.
---oooOooo---
Cha bee bree currit da slattys er stundayrtyn sloo ayns thieyn er mayll derrey yn sourey shoh cheet. Va Kied Reeoil currit da Slattys Recortyssey Chiarnyn Thallooin (Cummallyn Preevaadjagh) three bleeaney er dy henney. Roish my vees bree currit da ny stundayrtyn sloo, t'eh fo'n Rheynn Bun-troggalys cummal co-choyrle er ny treealtyssyn, as ec y traa t'ayn t'eh jerkal dy beagh shoh jeant liorish Mean Souree 2025.
Cho leah's ta'n oardagh jeh cummal co-choyrle jeant, bee keimyn elley dy ve cooilleenit roish my vees caa dy chur roish fo-clattys.
Va oltey politickagh yn Rheynn, Dawn Kinnish, Oltey yn Choonceil Slattyssagh, cur feanish roish bing reiht Tinvaal as t'ee gra dy vel yn obbyr fo raad, agh nagh nee ard tosheeaght y Rheynn eh. T'ee gra, jeeaghyn ayns ny meanyn sheshoil, as freayll rish cur geill da fys ayns ny meanyn, dy vel eh ry akin dy aashagh dy vel doilleeidyn jannoo er fir er-lheh. T'ee gra, ayns ny meanyn sheshoil er-lheh, dy vel sleih fakin feanish, as dy persoonagh dy vel ish er nakin stayd ayn nagh vel aaght jeh stundayrt, as nagh bee ish geearree ny paitchyn eck dy ve goaill thieyn er mayll jeh'n stundayrt shen, myr shoh dy vel ee toiggal dy vel doilleeidyn ayn, as dy voddagh slattys jannoo caghlaa. T'ee gra dy vel yn Rheynn currit da livrey eh, agh dy vel eh paart jeh ny tosheeaghtyn, ny preayssyn er yn Rheynn, dy yannoo shen.
Ta Bnr Kinnish gra dy jean yn co-choyrle jeeaghyn er ny ta ny stundayrtyn sloo shen, as shirrey barelyn back er shen.
Va feysht currit urree, row rour curmyn currit er yn Rheynn dy livrey, tra nagh row agh un oaseir dy ghoaill ayns laue yn obbyr. Ta Bnr Kinnish gra dy vel yn Rheynn ny Rheynn mooar, as cha nee agh 'sy tourey shoh chaie dy row oardagh goit ayns laue dy yeeaghyn er yn Rheynn, lhisagh curmyn ve er yn Rheynn son ooilley ny tosheeaghtyn t'eh ersyn livrey, lhisagh yn Rheynn ve jeant ny sloo, dy yannoo ny share yn aght t'eh livrey jeh ny ta feme er livrey, myr shoh dy vel shen shalee vees foast fo raad, as dy vel kuse dy ardyn goll er cur stiagh ayns Rheynn elley, myr shoh dy vel fys eck dy vel shen foast goll er.
Va'n barel currit da Bnr Kennish, liorish loayrt mychione livrey bentyn da rour cooishyn, dy row shen cur far-hreisht da sleih, agh er-lesh Bnr Kinnish nagh vel eh cur far-hreisht da sleih, agh ny t'eh cur eab er jannoo, shen dy chur claare hraa rieugh. Er-lhee, dy row yn Rheynn dy ghra dy row eh dy livrey shoh liorish jerrey ny bleeaney, dy jinnagh shen cur far-hreisht, agh dy vel eh er chur claare hraa baghtal dy liooar bentyn da ny vees ry livrey echey bentyn da'n slattys shen er recortyssey chiarnyn thallooin.
---oooOooo---
Ayns freggyrt da feysht scruit Tinvaal, ta'n Shirveishagh Bun-troggalys, Mnr Crookall, er n'ghra dy jean plannyn son Purt Aer Runnysvie costal mysh £120 millioon ayns ny jeih bleeaney shoh cheet. Va'n feysht mychione y chostys jeh immeeaght dy charraghey as dy lhiassaghey y phurt aer ayns aght strateishagh. T'ad shoh goaill stiagh stiurey traaght aer, pairkal, aa-lhiassaghey y chione-jurnaa as jannoo ny share cullee shickyrys.
Ta Mnr Crookall gra, choud's bee ard phlan currit roish Tinvaal roish jerrey ny bleeaney, dy vel oaseiryn jerkal dy bee'n costys mysh £120 millioon harrish ny jeih bleeaney shoh cheet. T'eh gra dy vel obbyr fo raad dy eeraghey ny costyssyn shoh, as nagh vel veg choud's nish agh shalee dy hareaghey jeeigyn 'sy phurt aer er ve currit roish gys keim kiaddey. Ta yeearree bentyn da geddyn argid son yn obbyr er ve currit stiagh ayn bentyn da'n clane costys jeh troggal.
---oooOooo---
Ayns freggyrt da feysht liorish Oltey yn Chiare as Feed son Carbory, Balleychashtal as Malew, Jason Moorhouse, ta'n Shirveishagh Crookall er veeraghey nagh row co-choyrle theayagh va lhunnit ec yn Rheynn Bun-troggalys dy gheddyn magh barelyn mychione strateish er cur-rish orch jeant rere principleyn y Reiltys er cummal co-choyrleyn, dy row caa da sleih cur stiagh nyn marel agh rish kiare shiaghteeyn, shaghey nuy shiaghteeyn. Ta Mnr Crookall gra dy row shoh er coontey mee-hastey, as dy bee nuy shiaghteeyn lowit nish, myr shoh dy bee'n co-choyrle goll er cummal nish derrey yn 21 Jerrey Fouyir.
---oooOooo---
Ta bing er ve jeeaghyn er yn aght ta Colught Paggad Bree Ellan Vannin goll er reilley, as v'ee skedjalit dy chlou tuarastyl liorish jerrey Mean Fouyir. Ta olteynyn 'n ving gra dy vel ad er hymsaghey yn chooid smoo jeh'n eanish scruit as loayrit eck, agh dy vel smooinaghtyn y Reiltys bentyn da shirveishyn marrey er chaghlaa neayr's ren y ving goaill toshiaght er yn obbyr eck.
Myr eiyrtys jeh shen, t'eh fo'n Ving aa-reaghey meeryn 'sy tuarastyl eck, as t'ee gra dy vel ee jerkal nish vees clou y tuarastyl eck liorish jerrey ny bleeaney shoh rere yn eaillere, as dy vel ee jerkal rish resooney magh ayns Tinvaal dy moghey 'sy vlein shoh cheet.
---oooOooo---
Ta Meoiryn Shee Ellan Vannin gra, ga nagh vel caghlaa mooar er jeet 'syn earroo dy haghyrtyn as ta oaseiryn as wappinyn oc currit daue, agh foddee dy vel sleih cur geill daue ny smoo ec y traa t'ayn. Ayns ny meeaghyn jeieanagh, ta taghyrtyn er ve ayn as s'cronnal v'eh dy row oaseiryn kionefenish as wappinyn oc.
Ta'n Ard er oaseiragh Danny Rotchell fer toshee son stiurey ny vees jeant ec oaseiryn as cullee cadjin oc. T'eh gra dy vel ad er nakin son shickyrys sheiltynys bentyn da'n chooish, myr shoh foddee dy beagh ymmydoil eh dy hoilshaghey magh yn oyr ta sleih fakin tooilley oaseiryn as wappinyn oc mooie ayns shen. T'eh gra, ayns aght aashagh, dy vel ad er y gherrid er chaghlaa yn aght t'ad cur magh oaseiryn, as roish shen cha row oaseiryn as wappinyn oc currit magh myr red cadjin trooid yn Ellan, agh dy row ny oaseiryn rieau ayn, as va rieaul ablid oc dy ve currit magh, agh ny smoo ayns aght er eam. T'eh gra dy vel ad er chaghlaa shen er y gherrid, as dy vel ec ny meoiryn shee nish carbyd son freggyrt as wappinyn oc er y raad, ayns stayd dy chur freggyrt, as magh ass shen ta'n oyr dy vel sleih fakin ad ny smoo as ny smoo, as fakin ad mooie as mygeayrt yn Ellan.
Ta'n Ard er oaseiragh Rotchell gra nagh vel caghlaa mooar er jeet bentyn da'n vaggyrt er yn Ellan, as dy beagh shen yn chied red yiarragh eh, as dy vel yn Ellan foast tannaghtyn yn Ellan smoo sauchey ayns ny Hellanyn Goaldagh, myr va ard soilsheyn jeerit er ayns tuarastyl yn Ard Veoir Shee, agh dy vel ad fakin kuse dy ghoolaneyn t'ayn. T'eh gra y nhee dy vel eh tannaghtyn ny vaggyrt beg, nagh vel shen dy ghra nagh vel baggyrt erbee ayn, as dy beagh shin naive dy smooinaghtyn, ynrican er yn oyr nagh vel red ennagh er haghyrt roish nish, nagh jean eh taghyrt 'sy traa ry heet.
Ta'n Ard er oaseiragh Rotchell gra dy vel yn caghlaa 'syn aght ta oaseiryn currit magh soit dy mooar er y nhee, tra t'ad er nyeeaghyn er yn traa son freggyrt roish nish, bentyn da cur magh oaseiryn da taghyrtyn as wappinyn ayn, ny taghyrtyn as ayndaue ta feme er ny meoiryn shee jannoo ymmyd jeh couyryn dy yannoo ny sloo baggyrt, dy chur sthap er red ennagh taghyrt, roish nish dy row shen er mean 48 minnid, agh nish nagh vel shen red ennagh t'eh aarloo dy hoaighey jeh, as son shickyrys veih coloayrtyssyn rish yn Ard Veoir Shee, nagh vel shen red ennagh t'eshyn aarloo dy hoaighey jeh.
Ta'n Ard er oaseiragh Rotchell gra, liorish oaseiryn ve ry gheddyn dy aashagh, dy vel ny meoiryn shee ayns stayd dy chur freggyrt ayns aght foddey smoo fondagh, foddey ny smoo breeoil, as dy yannoo shickyr dy vod ad cummal seose yn Ellan cho sauchey as t'eh.
Ta'n Ard er oaseiragh Rotchell gra dy voddagh oaseiryn as wappinyn oc ve currit magh gys taghyrt erbee as ta sess er ve jeant dy vel baggyrt ayn er ny fir er-lheh hene, y theay, ny dy jarroo er oaseiryn ny meoiryn shee. T'eh gra dy vel ad currit magh son y chooid smoo fo reill ny vees enmyssit kied dy ymmyrkey wappinyn, dy beagh fys rolaue currit daue, dy beagh croutyn caggee er-lheh currit daue dy yeeaghyn er, as foddee dy beagh shen taghyrt ayn foddee sleih fakin ad jeeraghey gunnyn er sleih. T'eh gra, dy laaoil, nish ta oaseiryn son freggyrt as wappinyn oc er y raad, foddee ad ve kionefenish taghyrt erbee trooid yn Ellan.
Ta'n Ard er oaseiragh Rotchell gra nagh vel ny oaseiryn son freggyrt as wappinyn oc agh nyn meoiryn shee as ta croutyn caggee elley ry yannoo oc. T'eh gra dy jean sleih fakin dy vel gunn er yn shleayst oc, dy jean sleih fakin dy vel Taser oc, agh ny nagh jean sleih fakin, shen t'ayns cooyl y van as ta couyryn elley oc bentyn da chied chouyr, as chammah's shen, lesh ny carbid t'ad dy ghimman, dy vel caa daue jannoo ymmyd jeh croutyn caggee imman elley neesht. T'eh gra myr shoh dy voddagh ad ve currit magh da taghyrt erbee 'syn Ellan, 'syn aght cadjin ny dy jarroo myr freggyrt as wappinyn oc da taghyrt.
Ta'n Scruteyr Paul Kemp ny Anneyder Toshee son Crout caggee lesh Wappinyn. T'eh gra, myr va'n Ard er oaseiragh Rotchell, dy voddagh oaseiryn as wappinyn oc goll gys co-vuilley traaght raaidey, as ve cur-rish shen, 'naght cheddin as ta meoir shee erbee jannoo; foddee ad goll gys myn-ghaddee shapp, as cur-rish shen. T'eh gra, ny vees taghyrt, my vees taghyrt as wappinyn ayn, dy vel ad abyl dy gholl gys shen ny s'tappee; myr shoh eisht dy jinnagh ny meoiryn shee feddyn peiagh ennagh elley dy ghoaill er y paart shen ayns ynnyd jeu, as eisht dy beagh ad goll magh gys y red elley. Agh t'eh gra, ayns ny t'ad dy yannoo dy vel ad nyn meoiryn shee, agh dy vel cullee elley oc.
---oooOooo---
Myr cheayll shin ayns Traa dy Liooar y cheayrt shoh chaie, ta stiureyder Purt Aer Runnysvie, Gary Cobb, faagail yn oik shen echey. Nish ta stiureyder shallidagh er ve pointit dy ghoaill toshiaght chelleeragh. Ta Geoff Pugh er ve cochianglt rish yn etlagh rish ny sodjey na 30 blein as t'eh er ve fer toshee Shirveishyn Traaght Aer ayns Runnysvie rish ny queig blein t'er n'gholl shaghey. Nee eshyn leeideil obbragheyn choud's ta'n Rheynn shirrey stiureyder beayn noa.
Ta Ard Oaseir yn Rheynn Bun-troggalys, Emily Curphey, gra dy vel mooarane keeayll chionnit ec Mnr Pugh dy chur-lesh stiagh 'sy phaart. T'ee gra, lesh yn yss echey er y phurt aer as enn echey er yn sleih ta gobbraghey ayns shen, dy jean shen shickyr dy vel y seyraad fo churrym barrantoil choud's ta'n oardagh goll er cummal dy gheddyn Stiureyder beayn noa.
Ta Bnr Curphey gra dy by vie lesh y Rheynn cur booise da Gary Cobb son yn obbyr creoi echey choud's v'eh 'syn oik.
Ta Mnr Pugh gra dy vel eh jeeaghyn roish dy obbraghey dy chionn rish yn Chirveishagh as Olteynyn, rish sleih non-sheckteragh, rish ard reireyderyn as rish slane fwirran y phurt aer dy reayll rish shirveishagh er co-voodeeys yn Ellan ain.
---oooOooo---
Ny s'moghey 'sy vlein shoh haink y naight dy jinnagh Boayrd Barrantee Skyrrey Vreeshey tayrn magh ass y reaghys dy stiurey Ynnyd Jeelym Theayagh y Twoaie, as dy jinnagh eh reaghey dy chur rish ortch son cummaltee y skyrrey er-e-hon hene. Nish ta Boayrd yn Ynnyd Jeelym, ta jeant seose jeh chaghteryn ny lughtyn-reill ynnydoil elley er y twoaie, er chur screeuyn gys Barrantee Skyrrey Vreeshey, as coip clouit ayns ny meanyn sheshoil, boayrd stiuree yn Ynnyd Jeelym. Ta Boayrd yn Ynnyd Jeelym gra dy vel ad geearree geddyn rey rish fys neu-chiart as mee-hoiggalys cummyssagh erbee bentyn da ny costyssyn.
'Sy screeuyn, ta Boayrd yn Ynnyd Jeelym gra, tra haink Barrantee Skyrrey Vreeshey dy ve mee-vaynrey mychione y chostys jeh'n Ynnyd Jeelym hoshiaght 'sy vlein 2023, dy row eh coardit dy beagh treealtyssyn currit roish dy formoil as teiy ceaut bentyn daue, lesh caghlaaghyn reih. T'eh gra, choud's va shen jeant Mean Fouyir 2023, dy ren olteynyn elley boayrd yn Ynnyd Jeelym jiooldey ad. Lurg shen, cha row chaghter da boayrd yn Ynnyd Jeelym ass-lieh Boayrd Barrantee Skyrrey Vreeshey, as fy yerrey va screeuyn veih turneyr ass-lieh ny Barrantee currit Mee Vayrnt mleeaney dy ghra dy row Skyrrey Vreeshey scuirr veih goaill ayrn 'sy reaghys.
'Sy screeuyn neesht ta Boayrd yn Ynnyd Jeelym gra dy vel eh arryltagh dy chur screeuyn da dy chooilley chummaltagh ayns Skyrrey Vreeshey dy hoilshaghey magh yn aght lhisagh shirveishyn goll er stiurey as yn aght dy eeck son shen. T'eh shirrey neesht er ny Barrantee dy heet gys chaglym dy choardail er stiurey yn ynnyd jeelym.
Ta costyssyn yn ynnyd jeelym goll er eeck liorish toyrtyssyn ny lughtyn-reill ynnydoil, soit er y towse dy cheesh valjagh vees ry gheddyn oc. Agh ta Barrantee Skeerey Vreeshey gaccan dy vel shen ro ard, er yn oyr dy vel quarral gheinnee as hillee 'sy skyrrey as keesh valjagh traghtee er shen, agh dy lhisagh y toyrtys son yn ynnyd jeelym ve soit er y cheesh valjagh sinshley vees eeckit ec shellooderyn thie, shaghey ynnydyn traghtee.
Agh 'sy screeuyn ta Boayrd yn Ynnyd Jeelym gra dy vel 70% jeh keesh valjagh Skyrrey Vreeshey cheet veih'n wharral, as er coontey y towse dy argid vees ry gheddyn veih shen dy vel ny Barrantee freayll ny sinshley y cheesh valjagh er shellooderyn thie. Ta Boayrd yn Ynnyd Jeelym gra dy vel yn aght s'cairagh dy yannoo ymmyd jeh feeuid ny thieyn son keesh valjagh, cha nee yn cheesh valjagh hene.
Ta Boayrd yn Ynnyd Jeelym gra, eer roish my row y boayrd hene currit er bun, as dy row yn ynnyd jeelym goll er stiurey ec yn Rheynn Bun-troggalys, dy row ymmyd jeant jeh feeuid ny thieyn son keesh valjagh, as cha nee er yn towse dy cheesh valjagh va ny Barrantee reaghey dy chosney.
Ta Barrantee Skyrrey Vreeshey gra dy vel neu-chiartyssyn 'sy screeuyn bentyn da ny nheeghyn. T'ad gra, tra va treealtyssyn mychione reihyn elley currit roish, nagh row agh daa oltey elley kionefenish, ass-lieh Rhumsaa as Skyrr' Andreays, agh cha row fer jeu er lhaih ny treealtyssyn. Bentyn da'n cheesh valjagh, t'ad gra dy vel ad freayll costyssyn injil er yn oyr dy vel ad feeudagh as nagh vel ard-vianyn ro vooar oc. T'ad gra, choud's v'ad goaill ayrn ayns Boayrd yn Ynnyd Jeelym dy row ad ceau 85% jeh'n chlaare argidoil oc er orch.
Ta Barrantee Skyrrey Vreeshey cur kione er y reggyrt oc liorish gra dy bee briwnys jeant orroosyn hene as er olteynyn elley Boayrd yn Ynnyd Jeelym liorish y theay 'sy nah reihys.