On Air Mannin Line Andy Wint | Noon - 1:00pm

Traa dy Liooar 3ss Mee Vayrt 2025

Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 3ss Mee Vayrt 2025

Mastey hoght Olteynyn yn Chiare as Feed dy votal noi'n Chlaare Argidoil mleeaney va'n Oltey son Doolish Hiar, Joney Faragher. Va Bnr Faragher cremmey kuse dy ardyn imraait 'sy Lioar Yiarg-bane, aynjee ta'n Chlaare Argidoil goll er clou, as v'adsyn goaill stiagh ny t'ee fakin myr barney 'syn argid son shirveishyn kiarail slaynt. 

Ta Bnr Faraghter gra dy vel strughtoor yn Ellan bentyn da'n cheesh goll er jeeaghyn er myr red ta neu-ghleashagh, nagh vod caghlaa ve jeant da, shaghey goll er jeeaghyn er myr red ennagh oddys ve jeant dy mooar ass y noa.  T'ee er chur eam reesht as reesht son ymmyrkey lesh aigney smoo foshlit er keesh. 

V'ee loayrt er y chooish ayns soie yn Chiare as Feed Jemayrt shoh chaie, as t'ee gra, mleeaney, ny smoo na rieau, dy vel y keim caillt son cosney keesh smoo baghtal. T'ee briaght, cre'n fa nagh cur tailley orroosyn as ta ard cheet stiagh oc ec rate syrjey na 21%? T'ee gra dy vod mayd foast ve feer chohirreydagh dy beagh shoh jeant ain er yn oyr nagh beagh feme er y rate ve 40 ny 50% myr t'eh 'sy Reeriaght Unnaneysit, dy vod eh foast ve injil dy cohirreydagh, agh scanshoil dooin, son ny shirveishyn theayagh ain.

---oooOooo---

Va ny shlee na £90 millioon tayrnit magh ass Tashtey yn Urryssaght Ashoonagh ec traa y phandemagh Covid-19. Ayns soie yn Chiare as Feed Jemayrt shoh chaie, ren yn Shirveishagh Tashtee, yn Fer-lhee Allinson, feeraghey nagh row plannyn erbee dy chur stiagh reesht yn argid shen. Va ymmyd jeant jeh'n argid dy eeck son daa skeim: Lowanse ayns Ynnyd jeh Cheet Stiagh Vannin, as y Skeim dy Chooney lesh Argid Cheet Stiagh; as yn daa skeim shen dy chooney lhieusyn nagh row abyl dy chooilleeney yn obbyr cadjin oc er coontey y stayd v'ayn. 

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Veanagh, Chris Thomas, gra dy vel £90 millioon jannoo seose palchey argid va tayrnit magh ass Tashtey yn Urryssaght Ashoonagh. T'eh gra dy vod yn use er £90 millioon rish three ny kiare bleeaney dy haashagh er neeck son ny caghlaaghyn da'n ghlass three-filley va jeant, as t'eh briaght jeh'n Er-lhee Allinson oddys eh feeraghey dy vel y toiggalys echey kiart dy row £90 millioon tayrnit magh ass yn Tashtey, as magh ass shen dy vel ymmodee jeh ny doilleeidyn currit er yn Tashtey as ny sheelogheyn ry heet er ve jeant ayns rieughid myr eiyrtys jehn argid goll er tayrn magh ass yn Tashtey.

---oooOooo---   

Ta'n Ard Shirveishagh, Alfred Cannan, er n'ghoaill rish dy vel eh bunnys neu-phossible dy gheddyn magh yn towse dy argid ceaut ec y Reiltys er cummal co-choyrleyn. Va 33 co-choyrle er nyn gummal 'sy vlein 2024. Hug Mnr Cannan coontey jeu myr ayrn ard-scanshoil jeh'n oardagh dy lhiassaghey policy-yn noa as slattys.

Ayns soie yn Chiare as Feed Jemayrt shoh chaie va feysht er Mnr Cannan liorish Oltey yn Chiare as Feed son Carbory, Balleychashtal as Malew, Jason Moorhouse, mychione y costys. Ta Mnr Cannan gra, eer cheusthie jeh Rheynnyn, dy jinnagh y costys ooilley cooidjagh jeh cummal co-choyrle ny lhie er ymmodee cooishyn, goaill stiagh yn earroo dy reggyrtyn va er nyn ngeddyn, quoid dy veeryn dy obbyr ta foast goll er t'ec yn Rheynn as ta feme co-choyrle, quoid dy ooryn liorish offishearyn ta currit da dagh co-choyrle, chammah's red erbee elley jeant dy loayrt rish y theay ta cheumooie ny vees ry yannoo 'sy rhollan co-choyrlee, jeh'n lheid as possanyn dy jeeraghey er cooishyn as chaglymyn theayagh.

---oooOooo---

Va feyshtyn liorish Mnr Moorhouse er yn Shirveishagh Bun-troggalys, yn Dr Michelle Haywood, mychione plannyn dy aa-lhiassaghey Straid y Chiarn ayns Doolish. Va yeearree phlannal currit stiagh Mee Voaldyn nurree, shirrey kied dy hroggal cummalyn rea, oikyn, thie film as earroo dy scapeyn ayn, as thieyn bee, dy ve troggit 'syn ard eddyr Straid y Chiarn as Cheu y Phurt. 

Dinsh yn Dr Haywood nagh row ee arryltagh dy loayrt mychione y chooish er yn oyr dy row ee cur arrym da neu-chrogheydys yn oardagh plannal. Eer lurg jee gra shen, hug Mnr Moorhouse feysht elley urree, row fys erbee currit jee ny er n'ghoaill ayrn ayns fer erbee jeh ny sur-smooinaghtyn shoh bentyn da'n ynnyd shen, agh ta'n Dr Haywood gra, er yn oyr dy vel ee ny cooish son y ving phlannal, nagh beagh ee cur raa erbee elley er y chooish.

---oooOooo---

Roish soie yn Chiare as Feed Jemayrt shoh chaie, va'n Billey Geddyn Baase lesh Cooney, vees goll er cur roish liorish yn Er-lhee Alex Allinson myr Oltey Preevaadjagh. Va'n Billey cheet back roish yn Chiare as Feed lurg da'n Choonceil Slattyssagh jeeaghyn er, as va kiare lhiassagh jeant da liorish y Choonceil. Ren yn Chiare as Feed coardail rish cur three lhiassagh back gys y Choonceil dy hur-smooinaghtyn orroo reesht, as va lhiassagh coardit da'n chiaroo lhiassagh, as myr shen ta feme er shen goll back roish y Choonceil reesht.

Reesht tra va resooney magh er y Villey shoh, va shiartanse dy leih cheumooie jeh'n troggal slattyssagh, as ny mast'ocsyn v'ayns shen ayns foayr jeh'n Villey va Sue Biggerstaff, as ren yn dooinney sheshey eck, Simon, geddyn baase 'sy vlein 2022. Ta Bnr Biggerstaff gra, my vees Baase lesh Cooney noi credjue peiagh ennagh, ny nagh vel sleih laccal eh, nagh vel ad geearree eh, dy vel shen mie dy liooar, agh dy lhisagh yn reih ve ayns shen son sleih gollrish Simon, hooar baase ayns angaaish, louaghey 'sy chorp echey hene. Er-lhee dy row sleih shinney v'ayns shen Jemayrt shoh chaie as va peiagh ennagh oc, dy vel ad ooilley er choayl peiagh ennagh ayns staydyn jeh'n lheid cheddin as ec Simon, as dy vel shen yn oyr v'ad ayns shen, as mannagh vel keeayll chionnit ec sleih nagh vod ad sheiltyn cre gollrish t'eh.

Bentyn da costyssyn cochianglt rish y Villey, ren Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Veanagh, Mnr Thomas, briaght jeh'n Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay, as Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Yiass, Claire Christian, cre'n obbyr t'er ve jeant ec yn Rheynn choud's nish dy yannoo aarloo son y Villey.

Ta Bnr Christian gra dy vel Billey ec Oltey Preevaadjagh ec y traa t'ayn goll trooid yn oardagh slattyssagh cooie, as myr shoh nagh beagh eh cooie son yn Rheynn dy yannoo ymmyd jeh ny couyryn echey er billey nagh vel coardit foast. T'ee gra dy beagh eh feeu gra reesht dy vel y reiltys reaghey couyryn da Billey ec Oltey Preevaadjagh roish my vees y billey coardit ec ny banglaneyn.

Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy ren yn Chiare as Feed jiooldey three lhiassagh jeant ec yn Choonceil Slattyssagh, er yn oyr dy row ad gennaghtyn nagh row ad kiart, as fer er-lheh bentyn da criteria bentyn da ve ny chummaltagh. T'eh gra 'sy Chiare as Feed dy row bing currit er bun dy yeeaghyn er y Villey, as va lane-chleeir dy row feme er sheeyney magh shen shaghey yn 12 vee. T'eh gra, ny vees taghyrt nish, shen dy jean ny caghlaaghyn shen ren yn Chiare as Feed treealey as adsyn ren ad jiooldey goll back gys y Choonceil Slattyssagh, as dy vel feme orroo geiyrt orroo shoh, as er-lheh lesh y resooney magh v'ec yn Chiare as Feed y moghrey shen.

Ta'n Fer-lhee Allinson smooinaghtyn dy vel yn Chiare as Feed baghtal dy liooar ayns ny lhiassaghyn shen jeusyn nagh ren ad soiaghey, as dy ren ad soilshaghey magh yn oyr ayns aght vees ry hoiggal, myr shoh dy vel eh treishteil dy jean y Coonceil Slattyssagh soiaghey jeh shen as coardail rish yn Chiare as Feed. T'eh gra, my vees ad neu-choardail, dy beagh eshyn jeean er cur er bun sorch ennagh dy cho-choyrle, vees paart jeh'n oardagh ard-whaiylagh ain, dy hoie mygeayrt y voayrd as cur eab er geddyn magh yn aght fod mayd cosney gys consensus er shoh, as er-lesh dy vel eh scanshoil dy vel y Billey goll er e hoshiaght lurg yn traa mooar t'ad er ve jeeaghyn er. 

Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy vel shin cummal ayns deynlaght, as ny vees feme ain er, shen consensus harrish yn daa hamyr shen er billey jeh lheid y scansh.

Ta Oltey y Choonceil Slattyssagh, Peter Greenhill, er jeet gys jerrey yn traa echey myr Oltey, as cha nel eh shirrey traa elley. Agh t'eh gra dy jean y Coonceil Slattyssagh jeeaghyn er y Villey, agh er-lesh, nish dy vel y gleashaght shen er n'gholl er e hoshiaght, er-lesh dy jean Olteynyn soaiaghey jeusyn shen. T'eh gra dy vel y Billey er ve feer scanshoil dasyn myr fer er-lheh, as lurg da gobbraghey rish yn Eer-lhee Allinson er, dy vel eh er n'yannoo job yindyssagh dy chur trooid y Billey shen, er yn oyr dy bee dy kinjagh sleih ta gra, as kiart dy liooar eh, nagh vel ad ayns coardail rish shoh, agh dy vel shin er n'gheddyn yn eiyrtys kiart ayns shoh, as dy vel eh shickyr dy bee shen currit myr leigh feer, eer tappee.

---oooOooo---

Ta billey elley er n'gholl trooid yn Chiare as Feed, as nee eh goll roish yn Choonceil Slattyssagh nish, as shen shirrey dy chaghlaa yn aght ta lughtyn-reill ynnydoil gobbraghey. Ta Barrantee Phurt ny Hinshey credjal nagh row co-choyrle dy liooar er ny chummal mychione y villey, as dy voddagh eh cur orroo shiartanse dy reddyn ta jeant ynrican ec lughtyn-reill ny ard-valjyn 'sy Reeriaght Unnaneysit.

Nee Barrantee Phurt le Moirrey shirrey er Olteynyn y Choonceil Slattyssagh dy hur-smooinaghtyn reesht er shiartanse jeh ny ronnaghyn 'sy villey. Ren ny Barrantee coardail nagh row ad maynrey lesh y villey, as dy row ad gennaghtyn dy vel eh goaill policy-yn veih'n Reeriaght Unnaneysit as cur eab er cur bree daue ayns shoh. Chammah's cheet er currym slattyssagh er lughtyn-reill ynnydoil, ta'n billey cheet er aghtyn ta costyssyn goll er reirey, as ta pensionyn goll er reill, as ta fo-leighyn jeant ec ny lughtyn-reill ynnydoil.

Ta'n Barrantagh David Scott gra dy vel y billey dy bollagh neu-chooie da'n aght ta lughtyn-reill ynnydoil goll er stiurey ayns shoh. Dooyrt y Barrantagh Jean Teare dy lhisagh y boayrd screeu rish y Choonceil Slattyssagh as briaght jeh dy yannoo shickyr dy vel yn oardagh son cummal co-choyrle bentyn da ronnaghyn elley t'er ve coardit liorish yn Chiare as Feed er ve jeant dy slane. Va shoh coardit lesh un aigney.

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Veanagh, Chris Thomas, gra dy vel dean y villey dy chur doaie er ymmodee ayrnyn jeh lughtyn-reill ynnydoil, as dy row co-choyrle jeant dy mie daa cheayrt ayns ny jeih bleeaney t'er n'gholl shaghey, as nagh vel eh boirit er chor erbee mychione shen. T'eh gra dy vel paart dy imnea ayns lught-reill balley Phurt ny Hinshey dy vel ronnaghyn y villey cur orroo staydyn cooie da lughtyn-reill mooarey bentyn da seyrsnys fysseree as giare-hennaghys nagh beagh ayn dy cadjin ayns coonceil skeerey hoal, myr shoh dy vel y chooish shen ayn veih'n traa t'er n'gholl shaghey, agh dy vel y ronney noa shoh, as er-lesh dy vel ny lughtyn-reill ynnydoil agh goaill tastey jeh ec y vinnid s'jerree, as nagh vel chaglym er ve ec shiartanse dy varrantee neayr's v'eh currit roish yn Chiare as Feed, as son shickyrys nagh vel fys oc er ny t'eh cheet er.

As eh gra dy vel eh ve lane foshlit, t'eh gra dy ren eh cur er y lhiassagh va currit roish ec Mnr Hooper daaney as foddee dy row eh eer yindyssagh, agh er-lesh dy vel Mnr Hooper hannah er n'yannoo musthaa, as dy beagh ymmyrkey smoo appee dy loayrt rish sleih, as dy gheddyn bit dy vaghtalys, as bit dy choardail veih ooilley yn sleih elley orroosyn veagh eh er n'yannoo. T'eh gra dy vel ny lhiassaghyn echeysyn shareaghey eh, myr sampleyr nagh vel eh ynrican y lught-reill jeeragh rishyn vees feme er cummal co-choyrle, agh ta feme er cummal co-choyrle rish ooilley ny lughtyn-reill ynnydoil.

Ta Mnr Thomas gra dy ren eh lhiassaghey eh neesht dy vel eh lane-vaghtal dy vel eh meanal kiart myr t'eh er n'ghra dy vel eh meanal, er y fa ec y toshiaght nagh row y breeockle, mandate, goll er ymmydey, gyn cur y bun jeh ny va mandate, agh foast, dy vel lughtyn-reill ynnydoil cooilleeney reddyn fo ymmodee rheynnyn y reiltys, agh nagh vel eh agh yn Rheynn Bun-troggalys as ta'n pooar shoh echey, as foddee eh ve jeant dy voddagh y Rheynn Bun-troggalys caghlaa eh veih pooar gys currym dy yannoo red ennagh bentyn da shirveish ny da rheynn elley y reiltys.

Ta Mnr Thomas gra dy row spotch echey ayns yn Chiare as Feed dy row eh ry heiltyn dy vod Skeerey Vreeshey ve eignit dy aarlaghey y pad cheet gys y thalloo son mishoon eaystagh Vannin rere yn slattys shoh, dy row sleih lhaih eh ayns aght er-lheh.

---oooOooo---

Ta Mnr Thomas er chremmey y colught Crogga bentyn da shiartanse dy reddyn t'eh er ghra as yn aght v'eh cur coontey jeh ny v'eh fo jannoo. Jeheiney shoh chaie haink fogrey veih Crogga nagh jean eh goll er lesh y shalee echey dy ghoaill gass ass ard mooie veih Kione Maghal. T'eh gra nagh row eh cheet lesh coardail conaant liorish veagh kied echey veih'n Rheynn Bun-troggalys ve sheeynt magh reesht. T'eh gra dy row eh goaill ayrn ayns coloayrtyssyn er myn-phoyntyn rish kuse dy veeaghyn mychione sheeyney magh as caghlaa y chied echey, agh t'eh gra dy row eh currit ayns stayd traghtee neu-resoonagh. 

Roish nish ta yeearreeyn Crogga dy heeyney magh y chied er ve coardit, agh ga dy row kied currit shey bleeaney er dy henney, cha nel y colught er chooilleeney conaant dy yannoo baght three-towshanagh jeh'n ard. 

Dy beagh y baght three-towshanagh shen er ve jeant oc, ta'n Shirveishagh Bun-troggalys, Michelle Haywood gra, eish dy jinnagh ad er n'gholl er dy harraraghyn prowalagh, as y nhee nagh vel eh, myr colught er livrey 'sy towse dy hraa shen, er-lhee dy vel yn Rheynn er ve feer resoonagh ayns cur da sheeyney magh lurg sheeyney magh lurg sheeyney magh.

Ta ronneyder 'sy cholught Crogga, as eear Oltey yn Chiare as Feed, Chris Robertshaw, gra nagh row eh agh dy bollagh neu-phossible son Crogga dy gholl er y hoshiaght mannagh row slane sett dy reillyn er tarrarey as slattys cooie ayn. T'eh gra dy vel Crogga er ve geabey dy chur er Reiltys Ellan Vannin geddyn ny reillyn shoh er tarrarey as slattys cooie ayn, rish shey ny shiaght blein, as nagh vel eh er haghyrt foast, as nagh jean baihder bentyn rish shalee gollrish shoh mannagh vel y colught vees cochianglt rish ny reillyn tarrarey as slattys cooie ayn.

Agh ta Partee Glass Vannin gra dy vel relief mooar echey nagh jean Crogga goll er dy ghoaill gass ass yn ard shoh fo vooir reillt Vannin, as t'eh gra dy vel eh treishteil dy jean Reiltys Vannin freayll rish baih argid ayns bree vees goll er aa-noaghey.

---oooOooo---

Ren soie Tinvaal Toshiaght Arree coardail Oardyr Gurneil Troggal (Lhiassaghey Lowit), as haink stiagh caghlaaghyn veih'n 1 Mee Vayrt. Haink yn Oardyr shoh myr eiyrtys jeh aa-scrutaght va jeant ec Oik Coonceil ny Shirveishee lesh cooney yn Rheynn Chymmyltaght, Bee as Eirinys.

Ren yn Shirveishagh Oik Coonceil ny Shirveishee, David Ashford, loayrt rish Radio Vannin mychione shoh yn shiaghtin shoh chaie, roish my daink toshiaght er ny caghlaaghyn. T'eh gra dy vel yn bun-eie son ny caghlaaghyn, dy bunnidagh, dy vel ymmodee reddyn as feme oc goll trooid y choarys plannal, as ayns rieughid lhisagh ad cheet myr lhiassaghyn lowit, as feer, eer an-vennick eh dy vel doolane foue ny feer, eer an-vennick dy vel ad jiooldit, myr shoh ny vees feme er jannoo, shen dy yannoo shickyr dy vel y coarys plannal dy kinjagh goll er freayll rere yn date as vees cooie da'n seihll noa-emshiragh, as dy vel shen ny vees jeant ec ny caghlaaghyn shoh.

Ta Mnr Ashford gra dy vel eh cheet er reddyn gollrish, myr sampleyr, shareaghey ny vees jeant bentyn da loutyn as yn yrjid jeh faalyn, nagh vel ad er ve caghlaait rish traa foddey, as neesht dy vel shin fakin nish ny shlee as ny shlee pumpyn chiass tayrnit ass yn aer cheet trooid, as ec y traa t'ayn dy vel femeyn plannal orroosyn shen cur lhiettrimmys dy liooar, myr shoh dy vel eh lhaggaghey kuse jeh ny lhiettrimmyssyn shoh bentyn da pumpyn chiass tayrnit ass yn aer, as jannoo lowanse neesht son caghlaaghyn gollrish y wooadys jeh uinnagyn as cur stiagh ayn dorryssyn, as neesht cur er bun lhoobaght bentyn da reddyn gollrish uinnagyn 'sy chlea, myr shoh ooilley reddyn yinnagh sleih feddyn ayns red ennagh troggit dy noa-emshiragh.

Ta Mnr Ashford gra dy vel feme er jannoo shickyr dy vel cooishyn plannal cooie da'n laa t'ayn jiu, agh lesh shen, nagh vod eh cheet dy ve gyn reillyn, as dy vel feme ayns rieughid er jannoo shickyr dy vel foast bree 'sy choarys, as nagh vel shin lowal lhiassaghey jeh dy chooilley horch, nagh jinnagh son shen as ooilley ve freggyrtagh. T'eh gra myr shoh dy vel shoh jeeaghyn er reddyn as hannah ta sleih er n'yeeaghyn er, jeeaghyn er reddyn t'er n'gholl trooid y choarys plannal, as feer, eer an-vennick eh dy row ad currit magh, as myr shoh, er yn oyr shen, jannoo jeu lhiassaghey lowit, agh dy vel eh jannoo shickyr neesht dy vel coarys plannal breeoil ain, dy yannoo shickyr dy vel cairys 'syn oardagh.

Er-lesh Mnr Ashford ny bee jeant ec yn oardyr, bentyn da ymmodee reddyn yinnagh eshyn cheet er myr cooishyn sloo t'er ve goll trooid plannal, as sleih cheet dy ve feer tar-mestit bentyn daue, as dy bollagh kiart, tra ta cumrail orroo, tra ta fys ec sleih, nuy keayrt ass jeih, dy bee kied currit er-nyn-son aght erbee, agh dy vel ad nyn soie ayns shen fuirraghtyn er kied dy ve currit daue, dy vel fys oc nish dy bee ad abyl dy gholl rhymboo as cur er yn obbyr ve jeant.

Ta Mnr Ashford gra nagh vel yn oardagh plannal dy kinjagh aashagh dy stiurey trooid, as dy vel red ennagh as ta sleih gennaghtyn dy ve caghlaa sloo as ta foast feme orroo shirrey kied phlannal er-e-hon, myr shoh dy jean yn oardyr son lhiassaghey lowit, t'eh treishteil, cur er reddyn ve jeant ny s'bieau as chammah's shen gleashaghey shin stiagh 'sy theihll noa-emshiragh.

Ta Mnr Ashford gra dy vel plannal gaase as caghlaa dy kinjagh, as dy jean mayd dy kinjagh freayll rish jeeaghyn er yn ynnyd ta shin ayn, choud's ta reddyn noa cheet dy ve ayn, as jeeaghyn neesht er ny vees feme orroo jannoo, myr t'eh gra, dy chur er y choarys goll ny s'bieau, choud's, ec y traa cheddin, freayll y bree 'sy choarys vees femoil. T'eh gra, myr shoh, dy vel ny caghlaaghyn shoh adsyn as va enn currit orroo, as dy row ad er n'gholl magh son co-choyrle theayagh er ny caghlaaghyn shoh neesht, roish my daink ad stiagh ayn, as nish ta'n traa ayns rieughid dy imman ad er y hoshiaght.

Ta caghlaaghyn, as yn dean jeu dy chooilleeney ny s'bieau shaleeyn troggee veggey as saaseyn dy hareagheyn thieyn goaill stiagh:

  • bishaghey 'syn earroo dy obbraghyn foddee ve jeant ayns Ardyn Freillt, goaill stiagh cur stiagh ayn uinnagyn noa as – ayns garaghyn cheu- chooylloo jeh thieyn – bwaagyn, thieyn glonney, sheeyney magh thieyn as pumpyn chiass tayrnit ass yn aer;
  • cur stiagh porchyn as dormeryn as piobyn chimlee; as
  • cur pooaraghyn noa da lughtyn-reill ynnydoil dy chur stiagh ayn cullee chloie as peeshyn ellynagh ayns ardyn theayagh, as dy chummal taghyrtyn.

Ta'n oardyr sheeyney magh lhiassaghey lowit son reddyn oddys ve jeant ec yn Ardan as ayns Pairk Noble choud's ta taghyrtyn goll er cummal.

Ta lhiassaghey lowit lowal shaleeyn veggey neu-arganeagh dy gholl er gyn kied phlannal. 

---oooOooo---

Lhig dooin goll back gys Soie Tinvaal Toshiaght Arree, kegeesh er dy henney, son cooish scanshoil. Cheayll shin yn Roortagh Clienney, Oltey y Choonceil Slattyssagh Kerry Sharpe ayns Traa dy Liooar, as ish loayrt mychione ny moyllaghyn 'sy tuarastyl bleinoil eck. Va Coonceil ny Shirveishee er n'ghra hannah dy beagh eab liorish dy lhiassaghey shiartanse jeh ny moyllaghyn, ny dy scryssey magh ad dy bollagh. Ren Olteynyn Tinvaal coardail rish y tuarastyl eck, agh lesh kuse dy lhiassaghyn da.

Ren Olteynyn resooney magh y tuarastyl rish ny sodjey na three oor, lesh yn chooid smoo dy Olteynyn loayrt er y chooish. Fy yerrey va queig lhiassagh currit roish liorish caghlaaghyn Oltey, as va kuse jeu coardit. Va shiaght moyllaghyn currit roish ec Bnr Sharpe 'sy tuarastyl eck, as va queig jeu coardit, agh lesh lhiassaghyn da kiare jeu. 'Syn aght v'ad lhiassit, ta ny moyllaghyn nish myr shoh:

Moylley 1 : Dy vel Tinvaal jeh'n aigney dy lhisagh yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay freayll rish ronsaghey yn aght foddee saase oikoil ve currit er bun, liorish foddee ny coraaghyn jeh kiaraileyderyn aegey ve er nyn glashtyn liorish y reiltys as Tinvaal ayns aght reiltagh, trooid livrey Strateish ny Kiaraileyderyn coardit ec Tinvaal Mean Souree 2024.

Moylley 2 : Dy vel Tinvaal jeh'n aigney dy mee lane-femoil ta shirveishyn chaghteragh neu-chrogheydagh vees goaill stiagh pohlldal paitchyn fo chiarail as sleih ta faagail kiarail, as dy lhisagh yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay shirrey dy chur er bun ynnyd baghtal dy reaghey shen vees shirrey dy chur er bun cooilleeney shirveish liorish yn 1 Mee Averil 2026.

Moylley 3 : Dy vel Tinvaal jeh'n aigney dy lhisagh yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay, Kiarail Vannin as thie Noo Custal freayl rish imman er y hoshiaght aghtyn dy hareaghey bentyn da'n Thie Sessal dy yannoo shickyr dy vel eh 'mie dy liooar son dty phaitchey hene' as dy chur tuarastyl er shoh lesh Plan Jantys Ofsted, da'n Voayrd son Policy Slaynt, Ynsee, Sheshoil.

Va Moylley 4 arganeagh, as v'eh coardit ynrican myr v'eh lhiassit ec Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hiar, Clare Barber, as Oltey y Choonceil Slattyssagh, Diane Kelsey, dy ve myr shoh:

Moylley 4 : Chammah's moyllaghyn Ofsted, lhisagh y reiltys cur enn er yn aght foddee eh shirrey aa-hickyrys dy vel aaght neu-chrogheydagh erbee ayn ta'n Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay cur paitchyn fo chiarail, sleih ta faagail kiarail as paitchyn as sleih aegey ta cheet er nyn doshiaght dy ghra dy vel ad gyn thie, cooie, as dy lhisagh y reiltys cur tuarastyl roish Tinvaal liorish Jerrey Fouyir 2025.  

Va moyllaghyn Mnr Cannan er nyn niartaghey liorish yn Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay, Claire Christian. T'ee gra dy nee currym eh er dy chooilley rheynn y Reiltys dy hroggal er ny moggylyn as cochianglyssyn echey rish lughtyn-reill ynnydoil, rish sheshaghtyn preevaadjagh as rish sheshaghtyn y trass cherroo, dy cho-obbraghey er breeaghyn ta shirrey dy hareaghey entreilys as dy chur er y hoshiaght ooilley-ghoaillaght harrish yn Ellan ain. T'ee gra dy vel yn Rheynn cur enn er, niartaghey sheeyney magh lesh parteayssyn harrish y cherroo, dy vel shen red ennagh foddee eh shareaghey keim er keim, as eddyr yn daa hraa dy reayll rish cur er y hoshiaght boayl elley vouesyn dy chosney argid trooid yn lhied as Treisht Cronchor Vannin dy hirrey aghtyn dy ghoaill ayns laue kuse jeh ny ardyn jeerit er va imraait.

Ta Moylley 6 Bnr Sharpe cheet er y reiltys lhiassaghey brastyl oikanagh trooid ymmodee jantyssyn son paitchyn as femeyn er-lheh oc as lesh fwirran traenit er-lheh. Va shoh coardit gyn lhiassagh erbee. Agh cha daink eh er chor erbee lesh Moylley 5 as Moylley 7. 

Va Moylley 5 cheet er aaght son sleih aegey lesh femeyn elley as gyn doilleeid lesh ynsagh, agh nagh vod baghey gyn cooney as ta feme oc er kiaraileyder 'syn ynnyd rish kiare oor as feed as rish shiaght laa 'sy chiaghtin. Va Bnr Sharpe shirrey tuarastyl dy ve currit roish Tinvaal ayns traa son resooney magh eh Jerrey Geuree 2026, dy ghoaill stiagh plan lesh costyssyn ayn as dateyn son reddyn dy ve jeant. V'ee shirrey neesht dy lhisagh yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay cur enn er aght feayslee interim son y phossan shoh, lesh tuarastyl currit roish Tinvaal liorish Jerrey Souree 2025, as goaill stiagh costyssyn as dateyn.

Cha daink eh lesh y voylley shen, ny rish Moylley 7, as 'syn aght v'eh scruit ec Bnr Sharpe: dy vel Tinvaal jeh'n aigney dy lhisagh yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay co-obbraghey rish Kiarail Vannin, rish lughtyn-reill ynnydoil, rish y trass cherroo, rish y cherroo preevaadjagh as rish y theay dy yannoo aarloo strateish harrish ooilley son paitchyn lesh femeyn cramp; as dy row feme er y strateish shoh goaill stiagh, agh gyn lhiettrimmys er ny reddyn shoh ynrican:

  • dy vel traa seyr veih kiarail cooie ry gheddyn, goaill stiagh son laghyn seyrey; 
  • dy vel ynnydyn theayagh son caghlaa ry gheddyn ooilley yn traa er y twoaie, 'sy jiass, hiar as heear; 
  • dy vel carbid ry gheddyn liorish lught-thie ny ghaa gyn aght elley dy aagail y thie oc; 
  • dy vel cullee chloie as entreilys son dy chooilley phaitchey ry gheddyn er y twoaie, 'sy jiass, hiar as heear; 
  • dy vel slane entreilys da caghlaaghyn ard er y cheer; 
  • dy vel earrooyn cooie dy ynnydyn pairkal smoo son anlheiltee ry gheddyn trooid yn Ellan; as
  • dy vel chaghterys neu-chrogheydagh ayn dy vod paarantyn cur roish doilleeidyn bentyn da shirveishyn;

as dy lhisagh yn Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay livrey y strateish gys Tinvaal liorish Jerrey Souree 2026.

Va moylley elley currit gys y tuarastyl as coardit ec Olteynyn 'sy resooney magh. Va Lawrie Hooper geearree fakin possan paarant co-chorpagh currit er bun reesht. Ta'n moylley echey gra dy vel Tinvaal jeh'n aigney dy lhisagh y Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay cur er bun reesht y possan paarant co-chorpagh as dy lhisagh Coonceil ny Shirveishee ronsaghey jannoo aarloo Sarey Slattyssagh da dy chooilley Voayrd, Rheynn as Oik bentyn da Shareaghey Curmyn Paarant Co-chorpagh son Paitchyn fo Chiarail myr ayrn jeh'n reggyrt vees foast goll er cur da moyllaghyn Ofsted. 

She'n Chiarn Aspick Tricia Hillas ren niartaghey lhiassagh Mnr Hooper. 

'Syn oraid echey, dinsh Mnr Hooper da Olteynyn dy beagh eh maynrey dy chummal seose lhiassagh liorish va'n reiltys currit da cur er bun shirveish chaghterys neu-chrogheydagh, agh nagh row eh jeant shickyr dy jinnagh eh taghyrt ayns rieughid. 

Ta Mnr Hooper gra nagh row eh geearree ve ayns shen 12 vee veih nish, as yn reiltys gra dy ren eh ayns rieughid dy vel fys oc dy row y gialdin shen jeant echey, agh nagh row eh abyl dy livrey er er yn oyr nagh row argid erbee echey, dy row gennid dy argid. T'eh gra, my vees ad back ayns shen lurg 12 vee as dy vel yn reiltys shassoo seose as gra shen, dy beagh shen neareydagh dy bollagh er-e-hon. T'eh gra, my vees y reiltys ginsh da Olteynyn nish dy nee neu-lickly eh dy bee argid currit er-e-hon, as my vees fys ec y reiltys er shen nish, dy by chosoylagh eh dy lhisagh eh shassoo seose as gra shen, shaghey cur gialdinyn as ve currit da reddyn as fys oc nagh bee dy neu-chramp ablid oc dy chooilleeney.

Ayns ny raaghyn eck ec jerrey y resooney magh, ren Bnr Sharpe guee er Olteynyn Tinvaal dy reayll rish loayrt mychione ny doilleeidyn roish paitchyn 'syn Ellan as dy reayll rish cur er reddyn goll er nyn doshiaght. T'ee gra dy by vie lhee cur booise da dy chooilley Oltey, as dy by vie lhee cur booise da'n Voayrd son Policy Slaynt, Ynsee, Sheshoil, as yn lught screeuee echey, da ny sheshaghtyn giastyllagh 'syn Ellan t'er chur eam urree, as da ny paarantyn as da ny paitchyn ren rheynn ny skeealyn oc urree. T'ee gra dy vel fys eck dy vel shin baghey ayns traaghyn tarmaynagh doillee, agh lhig dooin freayll rish loayrt mychione ny cooishyn shoh, as freayll rish cur er y hoshiaght ny reddyn shoh. 

---oooOooo---

Ta Barrantee Rhumsaa er veeraghey dy jig Ynnyd Jeelym y Twoaie Vooar dy ve dooint da cummaltee yn ard yn 31 Mee Vayrt maghey. Ta argane liauyr er ve goll er eddyr olteynyn y ving chooidjagh vees stiurey yn ynnyd, lesh Barrantee Skeerey Vreeshey faagail y Voayrd Mee Averil nurree. Ta Barrantee Rhumsaa gra, gyn Skeerey Vreeshey goaill ayrn, dy vel barney eddyr yn argid vees ry gheddyn ec y Voayrd dy stiurey yn Ynnyd Jeelym as ny costyssyn jeh. T'ad gra dy vel eh nish ny lhie er yn Rheynn Bun-troggalys, as dy vel ad treishteil dy bee aght feayslee ry gheddyn. Agh t'ad er veeraghey neesht dy bee olteynyn y wirran 'syn Ynnyd Jeelym currit magh ass nyn startaghyn. 

Ta Caairlagh Boayrd Barrantee Balley Rhumsaa, Rob Cowell, gra dy vel ny Barrantee er stiurey Ynnyd Jeelym y Twoaie Vooar ass-lieh y Ving jeant seose jeh olteynyn ass-lieh ooilley ny lughtyn-reill ynnydoil er y twoaie vooar neayr's v'eh currit er bun 'sy vlein 2017, agh dy row y cummey shen brisht 'sy vlein 2023 tra ren Barrantee Skeerey Vreeshey faagail eh. T'eh gra dy vel shen er chur barney ro vooar eddyr yn argid vees ry gheddyn veih ny lughtyn-reill elley as costyssyn yn ynnyd. T'eh gra dy vel eshyn, as ooilley ny lughtyn-reill ynnydoil elley, cur enn er y vuilley jeh coayl yn Ynnyd Jeelym son dy chooilley chummaltagh er y twoaie vooar gyn seyraad theayagh dy gheddyn rey rish orch, as er-lheh meeryn smoo.

Lesh Ynnyd Jeelym y Twoaie Vooar cheet dy ve dooint da cummaltee yn ard veih jerrey y vee shoh, bee yn ynnyd currit dy hoikoil back ayns laueyn y Rheynn Bun-troggalys yn 30 Mee Averil. 

More from Manx Gaelic

  • Traa dy Liooar 24oo Toshiaght Arree 2025

    Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 24oo Toshiaght Arree 2025 - as ooilley er yn un chooish, bentyn da'n Chlaare Argidoil, agh lesh trimmid er shirveishyn slaynt as kiarail y theay.