
Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 23ss Mee Vayrt 2025
Ta Oltey yn Chiare as Feed son Connaghyn, Julie Edge, goltaghey reaghys reiltys y Reeriaght Unnaneysit dy gheddyn rey rish Shirveish Claynt Ashoonagh Hostyn myr co-chorp ec foddid veih'n reiltys, as dy stiurey cooishyn dy jeeragh veih'n airey. T'ee gra dy lhisagh shin smooinaghtyn nish er geddyn rey rish Kiarail Vannin.
Ta Bnr Edge goltaghey shickyrys veih Kiarail Vannin nagh jig caghlaaghyn da menkid y chreearey son kanghyr keeagh as kanghyr cervix gyn co-choyrle. V'eh jeeaghyn dy row Currym noa Kiarail Vannin cheet er cur y creearey shen veih dagh nah vlein gys dagh trass vlein, as sleih gra dy beagh builley er slaynt mraane, lesh kanghyr faagit lesh blein elley dy aase, as dy ghoaill toshiaght er aase ny s'tappee, lesh feme er mraane geddyn lheihys smoo, s'geyrey dy gheddyn rey rish y kanghyr as drogh-eiyrtys er foays ny mraane neesht.
Ta Bnr Edge gra nagh lhisagh sleih smooinaghtyn er y chostys jeh'n shirveish shen, as t'ee gra dy vel feyshtyn eck dy ve currit ayns Soie yn Chiare as Feed mychione lhiggey lesh ny costyssyn, as fys ec sleih er ny v'ad, agh dy vel feme er jeeaghyn er aghtyn elley dy spaarail argid, as myr haghyr rish yn Shirveish Claynt Ashoonagh 'sy Reeriaght Unnaneysit er y gherrid, dy vel ad geddyn rey rish daa voayrd as strughtoor ayns ny Shirveishyn Slaynt ain, er yn oyr dy vel eh jummal palchey argid as t'ee gra dy lhisagh shin stiurey ny shirveishyn ain da'n sleih, as dy lhisagh shen ve son shirveishyn creearey dy chur eab er cur lhiettrimmys er peiagh erbee cheet dy ve ching dy trome, as dy vel shen obbyr dy chumrail, as geddyn yn argid veih geddyn rey rish daa voayrd ta gobbraghey as jannoo obbyr jeh'n sorch cheddin.
Ta Bnr Edge gra veih'n toshiaght nagh row ee ayns foayr jeh strughtoor Kiarail Vannin er yn oyr nagh row dy chooilley red currit harrish jee, nagh row eh gollrish y chummey jeh slane boayrd slattyssagh, myr ta ry gheddyn ayns Lught-reill Bun-shirveishyn Vannin ny'n Oik Postagh, myr shoh nagh vod sleih ayns rieughid cur urree cur coontey j'ee hene er yn oyr dy vel y red shen ta jannoo neu-chleeir eh 'sy vean. T'ee gra dy vel erreeish eck son Kiarail Vannin as yn strughtoor ayn t'ee, agh dy vel ee gennaghtyn nagh vel ee agh jeeaghyn dy vel ee er n'gholl roee gollrish juggernaut.
Ta Bnr Edge gra dy vel sleih gra mychione feme er chyndaa juggernaut, agh dy vel Kiarail Vannin er n'gholl roee gollrish juggernaut as smooinaghtyn dy vod ee ve agh Treisht Shirveish Claynt Ashoonagh, shoh myr t'ee, shoh ny t'ee dy yannoo, as dy beagh eck brattyn as brattyn dy heer-oikys as dy reirey myr t'oc 'sy Chirveish Claynt Ashoonagh 'sy Reeriaght Unnaneysit. T'ee gra dy vel ee jeant cho booiagh lesh ny t'er haghyrt 'sy Reeriaght Unnaneysit, as t'ee treishteil dy jean shen jeeraghey aigney y leeideilagh ain, yn Ard Shirveishagh. T'ee gra dy dug ee eab er geddyn kied son feysht myr cooish egin bentyn da ny nee taghyrt ayns Ellan Vannin.
Ta Bnr Edge gra dy vel feme ain er y reaghys shen ayns shoh as nish, son pobble Ellan Vannin, as dy lhisagh shin goll edyr yn un raad ny'n raad elley, dy vel ain edyr yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay lesh ny fir phrofeshoonagh gobbraghey cheusthie jeh'n Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay, shaghey sharvaantyn y steat ynrican, ny dy vel Kiarail Vannin ayn as cummey currit harrish dy bollagh, agh dy vel eh urree cur coontey, dy vel eh urree cur coontey bentyn da'n argid son reill mie. T'ee gra dy vel greain urree er coontey paart jeh'n yss t'er ve cheet magh ass 'syn ard shen.
---oooOooo---
Ta Spital Ellan Vannin cur raaue dy voddagh Currym noa Kiarail Vannin cur drogh-vuilley er kiarail er-lheh son meeinaghey as ec jerrey bioys. Ayns screeuyn foshlit da Olteynyn Tinvaal, ta Caairlagh Boayrd ny Kiannoortyn, Chris Hall, cheet er imneaghyn mychione yn argid ry gheddyn ec yn cheshaght ghiastyllagh 'sy traa ry heet.
Nurree va'n Spital costal £6.8 millioon dy obbraghey. Haink ny smoo na £5.1 millioon veih taghyrtyn dy hymsaghey argid, veih argid chymnit as veih toyrtyssyn, as haink £1.72 millioon ass cheet stiagh y reiltys veih claare argidoil Kiarail Vannin. Agh ta Mnr Hall gra dy vel coloayrtyssyn mychione argid veih'n reiltys 'sy traa ry heet er ve sheeynt magh as dy row cumrail orroo, lesh Kiarail Vannin cur fogrey nagh bee bishaghey 'syn argid ry chur gys y Spital son y vlein argidoil 2025-25 agh jeh £38,000, gys £1.755 millioon, vees bishaghey 2.2%, as dy vel shen foddey ny sloo na'n £2.414 millioon ta'n Spital feme dy chummal seose shirveishyn clinicoil bunnidagh ec yn eaghtyr cheddin as t'ad nish as vees femoil.
Er yn oyr nagh vel coardail erbee mychione cur argid 'sy traa ry heet noadyr, ta Mnr Hall gra dy vel neu-hickyrys trome er cooishyn argidoil. T'eh cur trimmid neesht er yn aght ta tashtaghyn freillt y Spital er ve goll sheese dy reiltagh, ga dy ren ad geddyn rey rish 25 oltey y wirran, as dy vel eh jannoo shickyr dy vel 80p ass dagh £1 currit da'n Spital goll son kiarail ny surransee.
Ta Mnr Hall cheet er ronney 'sy Churrym ta gra dy vel feme er aa-scrutaghey y cummey son cur argid 'sy vlein 2025-26 dy hoiggal ny vees cooie as ry chummal seose. Ta'n Spital shirrey dy lhiassaghey y ronney shen dy ghra dy lhisagh yn aa-scrutaght ve jeant dy bieau, dy beagh kione currit er liorish yn 31 Mee ny Nollick. Ta Mnr Hall gra nagh vod cummey son cur argid, vees soilshaghey magh dy baghtal ny ta'n eaghtyr coardit son cooilleeney shirveishyn as vees freggyrtagh da femeyn y Chommishoon er Mieys jeh Kiarail dy vel coardail formoil rish Spital Ellan Vannin, agh jannoo seose vondeish da dy chooilley pharteays.
Ta Mnr Hall gra dy vel cochianglyssyn feer vie er baghtal er y gherrid ec Spital Ellan Vannin rish yn Ard Shirveishagh, Shirveishee as kuse dy Olteynyn yn Chiare as Feed as y Choonceil Slattyssagh, as ass-lieh co-voodeeys yn Ellan dy vel Spital Ellan Vannin briaght jeu son cooney ayns cur bree da jantys jarrooagh ass y chochianglys shoh, dy chumrail jannoo ny sloo neu-ymmyrchagh ayns kiarail er-lheh son meeinaghey as ec jerrey bioys, jeusyn ta whilleen peiagh 'syn Ellan, chammah's surransee as ny lughtyn-thie oc, coontey mooar as toilchin ayns traa nyn veme.
Ta Kiarail Vannin gra nagh vel argid dy liooar 'sy chlaare argidoil eck dy ve freggyrtagh da ny ta'n Spital shirrey. T'ee gra dy vel yn bishaghey jeh 2.2% jannoo seose paart jeh plan son keimyn harrish three bleeaney va coardit eddyr y Spital as Kiarail Vannin, as t'er ve ayn neayr's y vlein argidoil 2022-23. Roish shen, va'n Spital geddyn beggan ny sloo na £600,000 'sy vlein veih'n reiltys.
Rere yn reaghys jeant son 2022-23, va bishaghey jeh beggan ny smoo na £300,000, dy dooar y Spital bunnys £900,000 'sy chied vlein argidoil shen. 'Sy nah cheim son 2023-24 va bishaghey reesht jeh beggan ny smoo na £300,000, plus 5% elley, dy dooar y Spital £1.258 millioon punt. 'Sy trass cheim son y vlein 2024-25, va bishaghey reesht va beggan ny smoo na £300,000, as y cheayrt shoh lesh 10% elley, dy dooar y Spital £1.718 millioon 'sy vlein.
Lurg ny three bleeaney as ny keimyn shen, ta Kiarail Vannin gra dy vel ee abyl dy chur 2.2% elley son y vlein 2025-26, vees bishaghey jeh £38,000, gys £1.755 millioon.
Ayns fogrey ta Kiarail Vannin gra nagh vel claare argidoil mooar dy liooar eck dy eeck tooilley mleeaney, agh dy vel ee jannoo mooar jeh'n obbyr jeant ec Spital Ellan Vannin as y cochianglys eddyr oc. T'ee gra dy vel ee freayll rish obbraghey rish Spital Ellan Vannin dy hoiggal ny femeyn echey as dy gheddyn magh vel agh dy eaysley y cront cheusthie jeh'n lhiettrimmys er y chlaare argidoil ec y traa t'ayn.
---oooOooo---
Va feysht myr cooish phreayssagh liorish Oltey yn Chiare as Feed son Carbory, Balleychashtal as Malew, Jason Moorhouse, mychione y ghaue foddee nagh bee reaghys 'sy vlein argidoil shoh cheet rish Shirveish Carbyd Lhee Aer y Twoaie Vooar.
Ta Oltey yn Chiare as Feed son Rhumsaa, Lawrie Hooper, gra dy vel yn stayd jannoo seose oyr son imnea dowin. T'eh gra dy row yn Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay, as Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Yiass, Claire Christian, kiart er hassoo seose as er n'ghra dy ren Kiarail Vannin, Toshiaght Arree, roish my row y Currym noa tayrnit seose, hannah er chur jerrey er eeckyssyn son y chirveish, as yn 1 Mee Averil dy jean ee briwnys er, vel yn shirveish tannaghtyn ayn ny dyn. T'eh gra nagh vel shen ta'n Currym dy ghra, as t'eh briaght, myr shoh, yn oyr ta'n Shirveishagh er chur un red 'sy Churrym slattyssagh son Kiarail Vannin as nish ta ginsh daue red ennagh dy bollagh neu-chaslys vees taghyrt.
---oooOooo---
Ren Olteynyn Tinvaal ceau teiy dy chur shaghey treealtys shirrey £20 millioon elley son kiarail slaynt. Ren yn Shirveishagh Tashtee, yn Fer-lhee Alex Allinson, shirrey er Olteynyn dy choardail rish cur yn argid, as £15.8 millioon punt jeh dy eeck son argid as faaishnys er dy bee eh ceaut rour ec Kiarail Vannin choud's nish, lesh cooid er-mayrn yn argid son, £4.2 millioon punt son reddyn elley gollrish costyssyn son lheihys liorish kiareyderyn elley as gaueyn elley foddee ve ayn roish jerrey ny bleeaney argidoil. Yinnagh yn argid cheet magh ass tashtaghyn freillt.
Va Julie Edge briaght, gyn myn-phoyntyn mooarey as myn-vrishey ayn, cre'n aght vel fys oc nagh vel y £20 millioon shen dy eeck son yn daa vee as va'n traa scuirr son dy chooilley pheiagh. T'ee gra dy vel eh feddyn nagh vel baghtalys ayn, dy vel eh neu-chooie dy bollagh, as nagh bee ish cummal seose eh y laa shen.
Ta Mnr Hooper gra nagh vel caslys ec Olteynyn jeh'n oyr dy jeeragh son yn argid shoh, as eer 'sy taishbynys va currit laa ny ghaa roish shen, taishbynys feer ghiare, dy vel eh jeeaghyn dy vel yn Rheynn feme towse er-lheh dy argid son shickyrys, as eisht paart elley dy argid er aggle ny haggle, as dy vel shen oyr son beggan dy imnea.
Ta Loayreyder yn Chiare as Feed, Juan Watterson, gra, my vees shoh shirrey tooilley argid, shaghey reaghey claare argidoil elley, dy lhisagh fys ve ec Olteynyn er ny vees ceaut rour as ceau teiy er y chlaare argidoil elley shen, as er-lesh ayns daa hiaghtin jerrey ny bleeaney, lesh towse tuittymagh elley ayns shen, nagh row shen yn red kiart dy yannoo, nagh row shen y raad kiart dy gholl. T'eh gra, cheusthie jeh'n £20 millioon dy row sym jeh £3.1 millioon, as er-lesh dy row ad cheet er myr son gaue cadjin 'sy jantys jeh'n faaishnys argidoil, ny'n lheid shen, vees tashtey doo son ceau rour ayns yn daa hiaghtin s'jerree.
Ta Mnr Watterson gra dy vel eh geearree yn Tashtey, yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay as Kiarail Vannin dy reayll rish jeeraghey er ny ta shin cur daue ayns rieughid, as dy jarroo , ny smoo na shen, dy yannoo shickyr dy vel ad geddyn feeuid mie son yn argid ec dy chooilley hraa.
Ta Mnr Watterson gra dy vel eh jeeaghyn dy row yn Tashtey er chur stiagh ayn memorandum agh nagh daink eh dy ve 'sy Chlaare Obbyr, myr shoh dy row ymmodee sleih nagh row er nakin eh, dy row eh ayns shen 'sy chooylrey ayns y recortys, as dy row sleih nyn lhie er y Chlaare Obbyr son ny ta goll er gra 'sy toie as nagh row monney sleih er nakin shen.
Haink eh magh nagh row y memorandum agh duillag ny ghaa, as ta Mnr Watterson gra dy jinnagh eh treishteil dy gheddyn foddey ny smoo myn-phoyntyn fy yerrey son votal tooilley argid. T'eh gra dy vel fer jeh ny reddyn as ta beoyn er Tinvaal shirrey eh tra ta yeearree son votal tooilley argid cheet roish, cre'n aght haghyr eh, cre ta shin er nynsaghey, cre ta shin er chee jannoo ayns aght elley myr eiyrtys jeh, as nagh row y resooney magh shoh jeeraghey er shen, dy row shoh ny smoo cochianglt rish yn oardagh. T'eh gra dy jinnagh eh jerkal dy lhisagh shen ve'n raad ta'n resooney magh shen goll tra ta shin cheet gys yn sym rieugh ceaut rour ec Kiarail Vannin ec jerrey ny bleeaney.
Ta'n Ard Shirveishagh, Alfred Cannan, gra dy vel yn Shirveishagh Tashtee er chur magh post-l as myn-phoyntyn ayn, as dy jinnagh eh tayrn geill ny Olteynyn da dy ren eh trooid yn eer oardagh cheddin son dy chooilley rheynn nurree, as dy cheayll Olteynyn soilshaghey magh as myn-phoyntyn ayn veih'n Shirveishagh mychione yn oyr v'eh shirrey tooilley argid, as eh smooinaghtyn foddee dy beagh feme er er yn oyr dy row eh geearree jannoo shickyr ayns rieughid dy row yn reiltys er n'yannoo aarloo son dy chooilley chooish.
Ta'n Shirveishagh Tashtee, yn Fer-lhee Alex Allinson, gra dy row eh cur leshtal nagh row y memorandum er y Chlaare Obbyr. T'eh gra dy row eh currit stiagh da Oik y Chleragh Tinvaal, as dy beagh eh feer wooisal dy jinnagh Oik y Chleragh Tinvaal jeeaghyn dy jeeragh er ny haghyr, as dy by hreih eh dy row eh currit gys e lieh 'sy traa t'er n'gholl shaghey nagh ren eh neesht clou memorandum soilshaghey magh tra v'ad currit stiagh ayn liorish ny caghlaaghyn rheynn cochianglt rish.
Ec y jerrey, ren Olteynyn ceau teiy nagh jinnagh ad cur-rish y chooish yn laa shen.
---oooOooo---
Bentyn da Currym noa as Plan Obbree Kiarail Vannin, v'eh fo'n Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay, Bnr Christian, cur caa da Olteynyn Tinvaal dy resooney magh ny t'ayn yn daa ghocamad, ny yeih nagh beagh caa daue caghlaa veg jeu, ny ceau teiy noi oc. Va treealtys Bnr Christian dy ve niartit ec Mnr Cannan. Agh cha row y chooish 'sy Chlaare Obbyr, as va shen er yn oyr nagh row eh 'sy Recortys dy Chiarailyn son ny kiare shiaghteeyn femoil.
Ta Bnr Christian gra nagh row eh agh anmagh liorish 30 minnid, agh rere reillyn Tinvaal, va shen dy ghra dy row feme er ceau teiy, row Olteynyn arryltagh dy chastey Reillyn Beayn dy chur-rish y chooish yn laa shen. My vees Reillyn Beayn dy ve castit, shegin da 70% jeh Olteynyn yn Chiare as Feed votal ayns foayr jeh shen. 'Sy teiy y cheayrt shoh, ren 14 Oltey ceau teiy ayns foayr jeh castey Reillyn Beayn, agh va hoght oltey noi shen: Tim Glover as Jason Moorhouse (Carbory, Balleychashtal as Malew); Lawrie Hooper (Rhumsaa); Sarah Maltby (Doolish Yiass); Julie Edge (Connaghyn); Joney Faragher (Doolish Hiar); Juan Watterson (Rushen); as John Wannenburgh (Doolish Hwoaie).
Ga dy row Olteynyn y Choonceil Slattyssagh ayns foayr jeh castey Reillyn Beayn, cha row y feme dy roshtyn cagliagh jeh 70% jeh Olteynyn yn Chiare as Feed ry gheddyn, as myr shoh cha daink resooney magh.
Va un chooish er-lheh hug er Olteynyn yn Chiare as Feed jiooldey dy cheau teiy ayns foayr jeh castey Reillyn Beayn son yn oyr shoh, shen dy vel treealtys er ve currit stiagh ayn hannah liorish Mnr Hooper son Soie Tinvaal Mee Averil, shirrey er Olteynyn Tinvaal dy choardail nagh vel y Currym as y Plan Obbree son Kiarail Vannin mie dy liooar as magh assdaue dy beagh leodaghey ayns shirveishyn nagh beagh ry hoiaghey jeh. Ta'n treealtys echey cur eam son yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay dy chaghlaa ny plannyn, dy yannoo shickyr nagh vel lhietrimmyssyn er shirveishyn 'sy strane toshee as nagh vel shirveishyn y Hirveish Claynt Ashoonagh scryssit magh son shirveishyn preevaadjagh dy heet stiagh ayn.
Choud's v'eh loayrt ayns Tinvaal mychione y chooish, dooyrt Mnr Hooper dy row y treealtys echey er ve currit stiagh ayn, dy row eh 'sy Recortys dy Chiarailyn, as myr shoh dy beagh y resooney magh shen taghyrt, row shen mie lesh sleih ny dyn, as myr shoh dy row reih oc dy resooney magh y chooish daa cheayrt, ny dy chur shaghey eh y laa shen as dy uirraghtyn derrey y vee shoh cheet. As dy jarroo, shen myr v'eh.
Cha row yn Ard Shirveishagh, Alfred Cannan, coontey monney jeh shen. V'eh gra nagh row hoght Oltey yn Chiare as Feed, as dy row eh ooilley Olteynyn yn Chiare as Feed v'ayn, geearree resooney magh kiarail slaynt, as er-lheh earroo jeh ny Olteynyn shen t'er ve gyllagh magh as geamagh er y radio, ayns Twitter, ayns ny meanyn sheshoil, dy gheddyn caa dy chur stiagh toyrtys t'ad er hur-smooinaghtyn er ass-lieh cummaltee ny rheynnyn reihyssagh oc, as dy ren ad jiooldey shen.
Ta Mnr Cannan gra dy vel yn reiltys er nobbraghey feer chreoi dy chur eab er cur cooidjagh y Plan Obbree shoh as y Currym, as dy vel feme ain er cur enn er ny doolaneyn foin 'sy choarys kiarail slaynt lesh costyssyn goll seose dy mooar as y feme dy bollagh er nyn son dy ghoaill ayns laue shoh, son foays smoo yn Ellan son yn traa ry heet 'sy traa sodjey, cha nee ynrican son yn traa giare, jiu ny'n laa er-giyn.
Ta Mnr Cannan gra, son ny Olteynyn shen dy ghobbal y caa shen, dasyn dy vel eh cur greain vooar dy liooar da. T'eh gra dy bee bree currit da'n Churrym dy fondagh veih toshiaght Mee Averil, as cre erbee y resooney magh t'oc Mee Averil nish, dy by vaghtal eh dy bee builley ennagh ass shen dy cummyssagh er yn aght ta reddyn goll er nyn doshiaght, agh dy row caa rieugh ayn y laa shen as dy row eh caillt. T'eh gra dy vel eh er yn reiltys goaill ayns laue yn obbyr, as dy vel eh ersyn jannoo shen rish mee elley, ny shey shiaghteeyn, gyn clashtyn ny barelyn jeh chaghteryn reiht dy politickagh, as dy vel sheh tarmestey dy mooar.
Ta Mnr Cannan gra dy vel feme er cooinaghtyn er y slattys bunnidagh, tra va Kiarail Vannin currit er bun dy row eh currit er bun ec foddid, myr shoh dy nee yn leigh eh dy vel ny docamadyn shoh currit roish Tinvaal, y Currym currit roish Tinvaal. T'eh gra dy row ad er ve troggit neese son resooney magh cadjin roïe, agh dy vel eh currit roish Tinvaal, as yn oyr t'eh jeant myr shen, er yn oyr dy vel feme er faagail ny reaghyssyn dy ve jeant ec ny fir phrofeshoonagh
Er-lesh Mnr Cannan dy vel dy chooilley pheiagh er jeet dy hoiggal ayns rieughid dy bee eh orroo aa-chummey kuse jeh ny cooishyn shoh, ny ec y chooid sloo jeeaghyn er aa-chummey y cochianglys, er yn oyr dy vel feanish dy ghra dy vel feme er caghlaa, as er-lheh bentyn da'n aght ta oaseirys ec yn Shirveishagh er ny vees taghyrt, agh reesht dy vel ny reddyn shoh goaill traa, as dy vel eh feme coloayrtys cooidjagh, as dy bee'n coloayrtys shen oc.
Ta Bnr Christian feeraghey dy bee bree currit da'n Churrym as da'n Phlan Obbree veih'n 1 Mee Averil, dyn y wooise da resooney magh erbee 'sy traa ry heet, agh dy vel y reiltys geaishtagh, as dy row eh dy bollagh yn chiarail eck dy chlashtyn coraaghyn yn sleih t'er heeyney magh da Olteynyn yn Chiare as Feed oc, as myr shoh y resooney magh shen, dy vel ee gennaghtyn dy by hreih eh nagh ren eh taghyrt yn laa shen er yn oyr nagh vel ee er chlashtyn shen, as nish dy vel eh urree fuirraghtyn rish mee elley.
---oooOooo---
Va feyshtyn ec Mnr Hooper neesht er Bnr Christian, row eh possible son Kiarail Vannin dy vishaghey y cheb echey bentyn da faill ny boandyryn. Toshiaght Arree, ren Kiarail Vannin chebbal bishaghey 4% son y vlein argidoil 2024-25, as v'ee gra nagh vod tooilley ve chebbit er coontey lhiettrimmyssyn eck er geddyn argid. Ren Colleish Reeoil y Voandyrys cummal teiy mastey ny olteynyn eck ta gobbraghey da Kiarail Vannin, as va 70% jeu ayns foayr jeh jantys jeaddyssagh, wheesh as stholkey.
Ec y traa t'ayn, ta sheckteryn Kiarail Vannin loayrt rish chaghteryn y Cholleish dy hoiggal ny share ny ta'n sheshaght cheirdey shirrey. Ta'n Cholleish er n'ghra hannah dy vel imnea eck nagh beagh y bishaghey currit da sleih va gobbraghey da Kiarail Vannin ec y traa shen, agh neayr's shen t'ad er naagail.
Ta Mnr Hooper gra dy vel ny boandyryn er n'yiooldey 4%, as myr shoh, as dy vel shen dy ghra, as fys echey dy vel shoh doillee dy hoiggal, dy bee eh er yn Reiltys chebbal earroo ny syrjey na 4% dy chur orroo soiaghey jeh. T'eh gra dy vel 4% currit stiagh ayns ny earrooyn, as fys oc er shen, agh dy vel yn feysht v'eh cur eab er cur er yn Shirveishagh, ayns yn £20 millioon v'ad shirrey er Olteynyn, yn argid elley shen, vel argid elley ayn dy lhiggey da'n reiltys dy lhiggey da Kiarail Vannin dy chur cheb share, ny dyn.
---oooOooo---
Ta Barrantagh Rhumsaa, Juan McGuinness, credjal dy vel neu-chianglys eddyr yn Rheynn Bun-troggalys as lughtyn-reill ynnydoil, as dy vel yn Rheynn er ve cumrail rere oardagh cur argid son shaleeyn dy hroggal thieyn sheshoil as son strateishyn elley 'sy valley. Ayns chaglym Jecrean shoh chaie, yn 19 Mee Vayrt, ren olteynyn y voayrd loayrt mychione gennid dy chooney veih'n Rheynn son skeimyn, as shen goaill stiagh un ynnyd as ta'n costys er n'gholl seose liorish £2 villioon er coontey y cumrail.
Mee Houney shoh chaie haink eh magh ayns soie Tinvaal nagh row thie erbee 'sy cherroo theayagh er ve troggit ayns ny three bleeaney shoh chaie jeh'n lught-reill Cannan, as nagh row eh claareyn dy chur stiagh ayns ynnyd jeh reddyn v'ayn hannah va jeant. Ren ad feeraghey neesht dy vel Close Woirrey goll er lhieggal ec y traa t'ayn dy lhiggey da aaght noa ve troggit, agh dy row bunnys cheead dy leih er y rolley faarkee son thieyn.
Ta'n Barrantagh McGuinness gra dy vel ad er ve fuirraghtyn tammylt liauyr dy liooar son yn tuarastyl cheumooie er feme er thieyn as son ny caghlaaghyn sorch dy strateish er thieys ec y reiltys meanagh ayns Plan yn Ellan, as dy vel eh jeeaghyn dy gholl noi keeayll chadjin er-nyn-son dy screeu rish ooilley ny lughtyn-reill ynnydoil, shirrey orrin dy chur y strateish ain er thieys, tra son shickyrys dy keeayllagh dy lhisagh y Rheynn Bun-troggalys ny'n reiltys meanagh cur fys er ny ta'n strateish oc rere principleyn er thieys as yn aght foddee lughtyn-reill ynnydoil gobbraghey gys y dean jerrinagh shen. T'eh gra nagh vel eh er chlashtyn veg veih'n reiltys meanagh, as rish bleeantyn, my vees veg ry hoiggal, shen dy vel yn reiltys meanagh cumrail feme erbee er thieyn as aghtyn erbee dy chur strateish.
Ta Mnr McGuinness gra dy vel eh oyr son ve tarmestit dy mooar, as er yn oyr dy vel shalee Close Woirrey er ve goll er rish bleeantyn, as dy vel ad er ve fuirraghtyn er yn Rheynn Bun-troggalys rish meeaghyn, mannagh vel eh rish bleeantyn, dy reaghey argid as dy gholl er y hoshiaght lesh shen. T'eh gra dy vel enn er ve currit er dy cleeir as dy vel shalee dellal ayns shen as feme er, as nagh vel oyr rieugh ayn er-lhimmey jeh oardaghyn cheusthie jeh'n Rheynn Bun-troggalys hene son yn aght nagh vel shen er ve currit er e hoshiaght.
Ta Mnr McGuinness gra nagh vel argid elley er ve currit stiagh 'sy Tashtey son Barnaghyn ayns Thieys dy kiart, as er-lesh dy vel shen dy bunnidagh er yn oyr dy row y reiltys meanagh jannoo ymmyd jeh argid naggyr yn Tashtey son Barnaghyn ayns Thieys er yn oyr dy row rate injil dy use rish bleeantyn lesh rate soit, as neayr's ren rateyn banc gyrjaghey nagh vel aght kiart oc dy chur argid son thieys sheshoil ayns Ellan Vannin.
Ta Mnr McGuinness gra dy by vie lesh yn reiltys cooilleeney Plan yn Ellan as baih argid dy jarroo ayns bun-troggalys y thieys 'syn Ellan, dy vel eh feer, eer scanshoil. T'eh gra nagh vel costys eh agh baih argid ayns pobble Ellan Vannin as yn traa ry heet son y cheer shoh.
Ta Oltey yn Chiare as Feed son Rhumsaa, Mnr Hooper, ny oltey politickagh jeh'n Rheynn Bun-troggalys, as t'eh gra nagh vel plan dy hroggal thieyn jannoo seose ayrn jeh policy-yn y reiltys er thieys. T'eh credjal dy vel yn aght dy eaysley y cront as dy vishaghey yn earroo dy hieyn 'sy cherroo theayagh dy obbraghey rish ny lughtyn-reill ynnydoil dy gheddyn magh ny femeyn jeh dagh ard.
Bentyn da ny ta Mnr McGuinness dy ghra, ta Mnr Hooper goaill-rish dy vel cumrailyn 'syn oardagh son cur stiagh ayn yeearreeyn shirrey argid, as dy row saaseyn dy reayll rick er yn oardagh currit er bun nagh vel femoil.
Ta Mnr Hooper gra dy nee'n barel echey dy vel y cummey t'ain nish bentyn da'n aght ta argid ass yn tashtey son barnaghyn currit, dy feer cur er y clane oardagh goll ny smelley, as er-lesh vees femoil as vees y rheynn shirrey jannoo, shen dy aa-scrutaghey dy bollagh yn aght ta shin reaghey rateyn as dy jarroo cur argid son thieys ny lughtyn-reill ynnydoil, as dy vel feme er cooilleeney shen liorish gobbraghey rish ny lughtyn-reill ynnydoil. Er-lesh dy jean shen cooney dy eaysley kuse jeh ny cooishyn strughtooroil shen bentyn da reddyn gollrish dy feer quoi ec ta'n currym son cur argid son ny reddyn shoh, as cre'n aght vel shin geddyn reaghyssyn dy ve jeant ec eaghtyr sinshley as ny s'tappee, shaghey feme er reddyn goll trooid y clane geuley.
Ta Mnr Hooper gra, bentyn da'n shalee er-lheh ayns Rhumsaa, nagh vel fys echey dy jarroo dy vel yn rheynn er n'gheddyn aghin mychione goaill argid er eeasaght veih Barrantee Rhumsaa son fer erbee jeh ny shaleeyn shen foast. T'eh gra dy vel fys echey dy row coloayrtyssyn ayn mychione cooishyn dellal t'er ve currit stiagh ayn, agh dy vel ny coloayrtyssyn shen er ve goll er rish paart dy hraa, agh fy yerrey, myr dooyrt eh, dy vel yn oyr son cur brod dy chur toshiaght er yn oardagh shoh, shen er yn oyr dy vel gennid dy yeeraghey er ve ayn er troggal ayns ny bleeantyn jeieanagh. T'eh gra dy row paart mooar dy liooar dy aa-yesheenaghyn, paart dy chur stiagh ayns ynnyd jeh, agh bentyn da jannoo smoo sthock y cherroo theayagh, nagh vel shen ayns rieughid er ve taghyrt, as rere e varel hene, dy nee doilleeid mooar shen, as dy vel feme orroo feddyn aght dy chur brod dy chur toshiaght er shen.
Ta Mnr Hooper gra dy row reddyn grait ec Barrantee Rhumsaa mychione y traa ceaut er geddyn y sess jeh feme er thieyn, as dy vel ad kiart, dy row tammylt liauyr dy liooar ceaut er geddyn magh eh, agh liorish nagh row eh jeeaghyn dy row obbyr goll er dy heet er yn aght v'ad dy hyndaa shen gys rieughid. T'eh gra dy row fys ain dy jinnagh eh insh daue dy row feme oc er thieyn, agh dy jarroo nagh vel eh smooinaghtyn dy row monney enn currit ec y reiltys ny s'lhea dy row eh orroo geddyn magh yn aght dy yannoo shen.
Ta Mnr Hooper gra dy jean sleih goaill toshiaght er fakin reddyn cheet magh ass y rheynn, mastey reddyn t'ad hene cur eab er jannoo dy gheddyn paart dy lhiassaghey mooie ayns shen, dy gheddyn kuse dy hieyn troggit, er yn oyr nagh vel eh smooinaghtyn dy vel un aght feayslee da'n doilleeid shoh. Er-lesh nagh vel yn aght feayslee dy vel lughtyn-reill ynnydoil jannoo ooilley yn troggal, gyn peiagh erbee elley. Er-lesh nagh vel yn aght feayslee dy vel yn rheynn jannoo ooilley yn troggal, gyn peiagh erbee elley. T'eh gra dy bee'n aght feayslee eh, as yn sess er feme er thieyn ginsh daue dy vel ad feme thousane thie, dy bee paart jeusyn ec yn rheynn, dy bee paart jeu ec lught-reill ynnydoil, dy bee paart jeu preevaadjagh, foddee dy bee paart jeu ec Co-chorp Troggal Vannin, quoi ec ta fys fy yerrey hoal. Agh er-lesh, my vees shin cur dy chooilley red 'syn un voayl as gra dy vel ooilley jeh'n doilleeid shoh y doilleeid er-dty-hon's, edyr son ny lughtyn-reill ynnydoil ny son yn rheynn, nagh jig veg ass, as dy vel feme er gobbraghey cooidjagh er shoh.
Ta fys noa currit stiagh ayns Plan yn Ellan soilshaghey magh dy vel kied phlannal er ve currit son 800 thie choud's ta'n lught-reill Cannan er ve ayn. Ta Mnr Hooper gra dy vel eh foast credjal dy lajer 'sy raad ren y plan shen soilshaghey magh ec y toshiaght, cur doaie er reaghys ny keeshyn, cur doaie er y strateish tarmaynagh, as cur-rish kuse jeh ny doilleeidyn sheshoil, as er-lheh bentyn da thieys, dy vel shen dy bollagh ard-femoil. T'eh gra dy vel yn imnea echey, dy vel shin er ve goll rish bunnys kiare bleeaney ec y traa shoh, as t'eh briaght, quoid dy hieyn t'er ve troggit ec yn reiltys, as dy vel yn ansoor neu-nhee. Er-lesh dy row shen y doilleeid v'echey lesh y docamad shoh, dy row eh soilshaghey magh ny deanyn, agh eisht ny t'ad towse, nagh vel ad shen ny reddyn t'ad cooilleeney.
Ta Mnr Hooper gra, son y reiltys dy chur eab er gra dy bee sleih ayns thousane thie elley, as yn aght t'ad taishbyney magh shen liorish gra dy vel kied phlannal er ve currit son ymmodee thieyn, nagh vel shen yn red cheddin er chor erbee. T'eh gra ayns rieughid dy vel ymmodee thieyn as t'ad er ve currit stiagh son kied phlannal dy bragh, ta kied phlannal ry gheddyn er nyn son, agh eisht nagh vel ad rieau cheet dy ve troggit, ny nagh vel ad cheet dy ve troggit cheusthie jeh traa resoonagh. T'eh gra, myr shoh, dy vel eh beggan faase, y plan shen, as dy vel shen ny v'eh cur eab er gra, dy by chosoylagh eh vel yn raad t'eh goll yn raad kiart, agh nagh vel ad taishbyney magh speeideilys, nagh vel ad soilshaghey magh dy vel ablid oc dy livrey.
Ta Mnr Hooper gra dy vel eh foast ayns foayr jeh'n ard ta plan dy gholl, as dy vel eh foast smooinaghtyn dy row ny deanyn v'oc ec y toshiaght, dy gheddyn tooilley sleih ayns obbyr, geddyn tooilley sleih ayns thieyn, dy vel ad shoh ny reddyn kiart dy yannoo, agh dy vel y doilleeid t'ayn, ny ta shin goaill toshiaght er fakin, nagh vel eh livrey. T'eh gra dy vel 474 elley 'syn Ellan cosoyley rish y traa ren ad goaill toshiaght, rere earrooyn y reiltys hene, as ny ta shin fakin bentyn da obbyr, dy vel foddey ny shlee dy leih ayns obbyr, agh foddee dy vel eh foddee ny shlee dy leih gobbraghey ayns daa startey ny three startey, as ayns rieughid nagh vel shen ny chowrey mie, as dy vel oo laccal startey rea ec peiagh ennagh ta geeck ny coontyssyn, cha nee ve eignit dy obbraghey ymmodee startaghyn ynrican dy reayll mullagh erskyn nyn ging.
Ta Mnr Hooper gra dy vel y doilleeid t'echey bentyn da'n phlan, shen nagh vel eh 'sy voayl v'eh treishteil dy beagh shiin ayn lurg three bleeaney dy lieh, dy row eh smooinaghtyn dy beagh shin er n'gholl ny sodjey roin, dy row eh smooinaghtyn dy beagh tooilley lhiassaghey jeh thieyn ayns rieughid er ny livrey er kuse jeh ny reddyn shoh, as dy vel eh doillee, er yn oyr fy yerrey tra t'ou uss ayns Coonceil ny Shirveishee dy vel portfolio ayd hene, myr shoh dy vod eh gra dy row eh souyr dy liooar lesh yn raad va slaynt dy gholl, as ny reddyn v'ad jannoo, agh ny reddyn as sloo smaght ayd orroo, ny keayrtyn dy vel eh oyr mooar dy liooar son ve mollit dy ghra dy row uss smooinghtyn dy beagh shin ny sodjey sheese y raad na ta shin.
---oooOooo---
Ta sleih goll er greinnaghey dy chur stiagh ny smooinaghtyn oc er Plan Draghtit Ard y Twoaie as y Heear, lesh co-choyrle cheet gys jerrey Jerdein shoh cheet, yn 27 Mee Vayrt. Ta'n plan cur enn er ardyn as ymmyd dy ve jeant jeu son thieyn as son shaleeyn bentyn da startaghyn, ayns Rhumsaa, Glion Mona, Andreas, Jourby, Skylley Vreeshey, Skylley Vaayl, Balley Keeill Eoin, Forsdal as Purt ny Hinshey.
Ta troddan vees goll er imman ayns paart liorish Oltey yn Chiare as Feed son Glionfaba as Purt ny Hinshey, Kate Lord-Brennan, son whilleen sleih as vees possible dy chur stiagh plaiyntyn noi ny vees treealit. Haink jerrey er ynnyd Bnr Lord-Brennan myr oltey Coonceil ny Shirveishee er yn oyr dy row ee noi ny treealtyssyn, as ish Shirveishagh Oik Coonceil ny Shirveishee.
Ayns ynnyd jeh Bnr Lord-Brennan, she Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hwoaie, David Ashford, haink dy ve Shirveishagh Oik Coonceil ny Shirveishee. Bentyn da'n cho-choyrle er y phlan, t'eh gra dy vel y freggyrt er ve feer vie, as ta ard rate dy reggyrt da, dy vel mooarane coloayrtys er ve ayn rish sleih trooid yn Ellan, as dy vel eh greinnaghey sleih, peiagh erbee as ta barelyn erbee echey, dy rheynn ad, dy vel shoh y caa oc dy yannoo caghlaa da'n phlan shen son son y twoaie as y heear.
Ta Mnr Ashford gra dy vel y builley smoo jeh paart erbee jeh shoh dy jean eh reaghey ny treealtyssyn son lhiassaghey er y twoaie as 'sy heear son y traa ry heet vees ry akin, as dy by vaghtal eh dy vel feme er enmyssey tooilley ardjyn dy cummyssagh son thieyn, as fys ain dy vel feme ain orroo, as 'syn oik elley echey myr Caairlagh y Boayrd son Thieys as ny Co-voodeeyssyn, dy vel yn sess er feme son thieyn reaghey er-nyn-son ny buill as ta feme oc goll bentyn da thieys ayns ny queig bleeaney jeig, feed blein, as dy nee scanshoil eh dy vel plannyn ny ardyn oc vees lhiggey shen taghyrt. T'eh gra, yn aght lhisagh eh taghyrt, dy vel shen son resooney magh theayagh, as raad lhisagh eh taghyrt, as dy vel shen yn oyr dy nee ard-scanshoil eh dy vel sleih goaill ayrn as cur er ny barelyn oc ve rheynnit.
Ta'n eear Hirveishagh Oik Coonceil ny Shirveishee, Kate Lord-Brennan, er n'ghra dy vel reddyn elley ouryssagh neu-chairagh er ve currit stiagh 'sy phlan. Ta Mnr Ashford gra, traa erbee ta plan son ard er ny chur roish, dy jean Olteynyn ynnydoil yn Chiare as Feed goaill ayrn as dy jean ad rheynn barelyn cummaltee ny rheynnyn reihyssagh oc, as dy vel shen yn oyr dy nee scanshoil eh dy vel adsyn goaill ayrn 'syn oardagh neesht, dy cur er ny barelyn oc cheet dy ve er enn, eer roish my vees eh cheet gys Tinvaal, as dy vod ad cur shilley er as goll trooid feyshtyn erbee ta cheet stiagh ayn.
Ta Mnr Ashford gra, dy ve cleeir dy bollagh, dy ren Bnr Lord-Brennan cur voee y plan son y twoaie as y heear, as dy row eh currit sheese gys oltey cheusthie jeh Oik Coonceil ny Shirveishee son y traa v'ee ny Shirveishagh, er yn oyr dy row ee cur enn er, myr Oltey ynnydoil yn Chiare as Feed, dy beagh dy cummyssagh co-streeu ayns shen, myr shoh dy ve lane-vaghtal dy ren Bnr Lord-Brennan, dy bollagh kiart, faagail ee hene mooie jeh'n oardagh shen.
Ta Mnr Ashford gra, tra erbee ta'n reiltys cheet roish lesh plan son ard, dy kinjagh dy bee adsyn ayns foayr jeh as adsyn ta gra feer vooar dy vel ad noi ynnyd er-lheh ny kuse dy ynnydyn. T'eh gra, ny vees scanshoil, shen dy vel ooilley ny barelyn shen currit stiagh 'syn oardagh neu-chrogheydagh, dy vod reaghys soit er fys ve dy jarroo jeant, as dy vel shen ny ta'n oardagh shoh jannoo – dy vel yn oardagh shoh leeideil gys reaghys soit er fys, cur geill dauseyn ta dy jeean ayns foayr as dauesyn ta dy jeean noi echey.
Ta Mnr Ashford gra dy jig y co-choyrle shoh gys jerrey dy leah, as t'eh greinnaghey sleih dy chur stiagh nyn marelyn, as eisht t'eh orroo goll trooid ooilley ny freggyrtyn t'ad er n'gheddyn, as fakin cre ny caghlaaghyn, my vees fer erbee ayn, as feme er jannoo ad, roish eisht rere yn linney-hraa, cur-lesh eh gys Tinvaal dy chur bree da ny plannyn.
---oooOooo---
Cha jig Ynnyd Jeelym y Twoaie dy ve dooint ec jerrey y vee shoh myr va sleih jerkal rish. Ta'n Rheynn Bun-troggalys gra dy row aght feayslee feddynit dy reayll yn ynnyd obbraghey rish blein elley, lurg argane eddyr lughtyn-reill ynnydoil er y twoaie vooar.
Ren Barrantee Balley Rhumsaa fograghey magh y vee shoh chaie dy jinnagh yn ynnyd dooney ec jerrey Mee Vayrt er coontey doilleeidyn lesh geddyn argid dy liooar er-e-hon lurg da Barrantee Skeerey Vreeshey scuirr veih cur argid, as va shen faagail barney jeh £67,000, as aggle dy jinnagh sleih geddyn rey rish orch liorish dumpal eh er y cheer.
Veih toshiaght Mee Averil, nee'n Rheynn Bun-troggalys goaill er y currym dy obbraghey y seyraad, ayns ynnyd jeh'n ving lesh chaghteryn ass-lieh ooilley ny lughtyn-reill er y twoaie vooar. Ta'n Shirveishagh Bun-troggalys, as Oltey yn Chiare as Feed son Rushen, yn Dr Michelle Haywood, gra dy vel barrant eck 'syn ogrey dy bee shirveish son y twoaie vooar lesh ymmyd jeant jeh'n ynnyd rish y 12 vee shoh cheet.
Ta'n Dr Haywood gra dy row coloayrtyssyn jarrooagh ayn ayns ny shiaghteeyn jeieanagh, as dy vel yn Rheynn er choardail rish gurneil yn ynnyd reesht, agh lessh Barrantee Balley Rhumsaa gobbraghey y seyraad ass-lieh yn Rheynn 'sy vlein argidoil 2025-26.
Ta fogrey yn Dr Haywood gra dy vel fir oik yn Rheynn er stiurey barganeaghey dy reaghey cooney veih ooilley ny lughtyn-reill er y twoaie vooar, as dy jean ad freayll rish cur argid dy stiurey yn ynnyd.
Ta Caairlagh Barrantee Balley Rhumsaa, Robert Cowell, gra ayns fogrey dy vel yn eiyrtys yindyssagh shoh er jeet ve obbyr feer vie ec fir oik, chammah's ayns yn Rheynn Bun-troggalys as ayns Barrantee Rhumsaa, as dy by vie lesh cur bwooise daue. T'eh gra dy by vie lesh cur bwooise neesht son ny eabyn gyn scuirr liorish e chumraagyn politickagh ayns dagh skeerey er y twoaie vooar ayns jannoo possible y fogrey shoh.
Ta Mnr Cowell gra dy vel y skimmee 'syn ynnyd neesht er nobbraghey feer chreoi trooid traa neu-hickyr as tarroogh er-nyn-son, as t'eh gra dy vel ad toilchin bwooise veih dy chooilley pheiagh. T'eh cur jerrey er yn ogrey echey liorish gra dy vel eh feer wooisal da'n clane co-voodeeys er y twoaie vooar son fakin feeuid y chouyr shoh 'sy twoaie as son freayll rish cur argid son yn ynnyd.